Cùng với các bậc thầy tạo ra vũ khí Liên Xô như súng trường AK-47, Mosin hay máy bay MiG hoặc Sukhoi… còn có một cái tên khác ít được nhắc đến, đó là Mikhail Koshkin , cha đẻ dòng xe tăng huyền thoại T-34.
#Thế chiến II
Wilhelm Adalbert Hosenfeld (2/5/1895 - 13/8/1952) là một giáo viên Công giáo người Đức kiêm nhà hoạt động Đức Quốc xã (ĐQX), sĩ quan tuyên truyền và tình báo trong quân đội Đức thời Thế chiến II. Hosenfeld từng là chỉ huy các trại tù chiến tranh trong chính quyền trung ương, và từ năm 1940 giữ vai trò sĩ quan tình báo và phản gián ở đơn vị đồn trú tại Warsaw bị ĐQX chiếm đóng.
John Semer Farnsworth (13/8/1893 - 10/11/1952) là một sĩ quan Hải quân Mỹ bị kết tội làm gián điệp cho Nhật Bản vào thập niên 1930. Anh ta bị nhận diện là “Điệp viên K” trong một bức điện vô tuyến bị đánh chặn bởi Văn phòng tình báo Hải quân Hoa Kỳ (ONI).
Wilhelm Tranow (sinh năm 1891) là một nhà mật mã học người Đức, trước và trong suốt Thế chiến II ông đã làm việc trong Cục giám sát của Đức Quốc xã (ĐQX), đồng thời chịu trách nhiệm phá vỡ một số hệ thống liên lạc vô tuyến đã được mã hóa mà cụ thể là Mã Hải quân vốn được Bộ Hải quân Anh sử dụng dùng để mã hóa những tín hiệu hoạt động, và Mật mã Hải quân dùng để mã hóa những tín hiệu hành chính.
George James Doundoulakis (18/10/1921 - 17/3/2007) là một nhà vật lý kiêm quân nhân người Mỹ gốc Hy Lạp đã từng làm việc cho tình báo Anh trong thời Thế chiến II cùng với điệp viên Patrick Leigh Fermor (nhân viên của Cục chiến dịch chiến lược - OSS) và sau đó làm việc cho Cục tình báo chiến lược (OSS) ở Thessaly (Hy Lạp).
Richard Sorge là một trong những nhà tình báo xuất sắc nhất của Liên Xô, hoạt động dưới vỏ bọc nhà báo tại đức và nhật bản với mật danh “Ramzai”. Mùa thu năm 1941, chính ông đã cảnh báo Moscow về kế hoạch tấn công Liên Xô của Đức Quốc xã, đồng thời khẳng định Nhật Bản sẽ không tham chiến chống lại Liên Xô. Nhân dịp kỷ niệm 130 năm ngày sinh của Richard Sorge (1895-2025), xin trân trọng giới thiệu một số nét về mạng lưới tình báo của ông.
Claire Maybelle Snyder (2/12/1907 - 22/5/1960) còn có các tên gọi khác là Clara Fuentes, Clara Phillips, Dorothy Fuentes cũng như High Pockets, là một điệp viên, người làm nghề giải trí, chủ hộp đêm và nhà văn người Mỹ, được biết đến bởi nhiều chiến công trong hoạt động tình báo thời kỳ quân phiệt Nhật Bản chiếm đóng Phippines. Diễn viên Ann Dvorak đã thủ vai bà Phillipes trong bộ phim “Tôi là gián điệp Mỹ” công chiếu năm 1951. Phillips cũng là tác giả cuốn sách “Gián điệp Manila” viết về các hoạt động tình báo thời chiến của bà.
Vivian Stranders (1881-1959) là một sĩ quan không quân Hoàng gia Anh kiêm gián điệp Đức và cả nhà tuyên truyền của Đức Quốc xã (ĐQX). Thời thanh niên, Vivian Stranders làm thư ký, giáo viên và cả đặc vụ ủy nhiệm. Stranders gia nhập tổ chức Lực lượng các kỹ sư Hoàng gia lãnh thổ (TFRE) làm việc bán thời gian vào năm 1911 và được thăng hàm Trung úy.
Ông Richard Motoso Sakakida (19/11/1920 – 23/1/1996) là một điệp viên tình báo của quân đội Mỹ đóng quân ở Philippines vào lúc bùng nổ Thế chiến II. Sau khi quốc đảo Philippines rơi vào tay của quân phiệt Nhật Bản thì Sakakida bị bắt sống và tra khảo suốt nhiều tháng nhưng bằng sự nhanh trí của mình, ông đã thuyết phục người Nhật rằng mình chỉ là thường dân và được phóng thích.
Ivan William Stanley Moss (15/6/1921 - 9/8/1965, còn có các tên gọi khác là W. Stanley Moss hoặc Billy Moss) là một sĩ quan quân đội Anh trong Thế chiến II, và sau này ông trở thành nhà văn, phát thanh viên, ký giả, và nhà du hành hết sức thành công. Ông Stanley Moss từng phục vụ trong Lực lượng cận vệ Coldstream và Ban điều hành các hoạt động đặc biệt (SOE).
Rene Joyeuse (17/1/1920 - 12/6/2012) có tên khai sinh là Rene Veuve, sinh ra trong một gia đình có cha mẹ (người cha gốc Pháp làm thợ mộc, còn mẹ gốc Ý làm hầu phòng) là những người nghèo khổ tại Zurich (Thụy Sỹ). Joyeuse lớn lên và học hành ở Pháp và Thụy Sỹ, ông học triết học tại các trường đại học danh tiếng như Besancon và Montpellier, tốt nghiệp với tấm bằng danh dự vào năm 1940.
Mather Howard Burnham (27/5/1870 - 4/5/1917), là một người Mỹ có tên là Howard; anh trai của ông là Frederick Russell Burnham vốn là một trinh sát lừng danh. Howard chu du khắp thế giới và thường làm việc với tư cách kỹ sư khai mỏ. Trong thời Thế chiến II, Howard làm sĩ quan tình báo và gián điệp cho chính phủ Pháp. Ông có một cái chân gỗ và dùng nó để che giấu những công cụ phục vụ cho hoạt động gián điệp khi ông hoạt động sau chiến tuyến địch.
Joseph Bertony (14/3/1922 - 7/4/2019) là một kỹ sư người Pháp gốc Australia. Được đào tạo về kiến trúc hải quân, ông đã phục vụ trong Hải quân Pháp trong Thế chiến II, sau sự kiện Nước Pháp thất thủ, Joseph (hay Joe) làm gián điệp cho cục tình báo Pháp. Joe Bertony bị người Đức bắt giữ 2 lần và được chuyển đến các trại tập trung, nhưng cả 2 lần ông đều đào tẩu thành công. Sau chiến tranh, Joe được trao Huân chương vì lòng dũng cảm và di cư sang Australia.
Không cuộc chiến nào có thể kéo dài mãi mãi. Chúng đều sẽ bắt buộc phải khép lại, hoặc tạm khép lại tại một bàn đàm phán nào đó, khi những bên tham gia hoặc là đã đạt được mục tiêu, hoặc là không còn đủ tiềm lực để chịu đựng những tổn thất.
Cốt truyện của các câu chuyện tình báo rất khó đoán trước. Đặc biệt khi chúng không phải là sản phẩm trí tưởng tượng của các nhà văn trinh thám, mà là những sự kiện có thật trong cuộc đời. Bài viết sau đây kể về việc nước Mỹ đánh mất bí mật quân sự quan trọng thứ hai (sau Dự án hạt nhân Manhattan) trong Thế chiến II như thế nào.
Carmelo Borg Pisani (10/8/1915 - 28/11/1942) là một nghệ sĩ người gốc Malta, cũng đồng thời là một tay phát xít Ý, đã bị kết án tử hình vì tội phản quốc vào năm 1942. Là một người theo chủ nghĩa dân tộc nên Pisani tin rằng cơ hội tốt nhất để Malta giành được độc lập là phải trục xuất người Anh, đồng thời hợp nhất đảo Malta với Ý.
Trong Thế chiến II, tình báo vô tuyến có tầm quan trọng đặc biệt. các bên đối đầu đều tìm cách giải mã mật mã của nhau để nắm bắt thông tin và kế hoạch của đối phương. Tại khu vực Thái Bình Dương, cuộc chiến này không kém phần khốc liệt so với ở Đại Tây Dương. Một ví dụ điển hình là sự kiện xảy ra ngày 29/1/1943 tại đảo Guadalcanal làm nảy sinh nhiều đồn đoán.
Bà Laure Gatet (19/7/1913 - 25/2/1943) là một dược sĩ, nhà hóa sinh kiêm điệp viên từng tham gia vào phong trào kháng chiến Pháp trong Thế chiến II. Gatet chào đời ở Boussac-Bourg (Pháp). Sau khi học tại vài ngôi trường ở Tây Nam nước Pháp (gồm các trường ở Perigueux và Bordeux), bà Gatet hoàn thành chương trình dược học của mình trước khi chuyển sang lĩnh vực nghiên cứu hóa sinh và trở thành một điệp viên.
Trong cuộc chiến tranh tàu ngầm, các tàu chống ngầm đã giành được nhiều chiến thắng vang dội. Tuy nhiên, tàu khu trục England của lực lượng Hải quân Mỹ được coi là “nhà vô địch” trong việc tiêu diệt tàu ngầm. Vào ngày 31/5/1944, tàu England đã giành được chiến thắng cuối cùng, thiết lập kỷ lục về số lượng tàu ngầm bị tiêu diệt, kể từ đó kỷ lục này vẫn chưa bị phá vỡ.
Đến nay, nước Đức vẫn tiếp tục xét xử những cá nhân có liên quan đến tội ác của chế độ Quốc xã. Những đối tượng này không chỉ bao gồm các lãnh đạo Đức Quốc xã mà còn cả những người thi hành công vụ bình thường. Mặc dù có ý nghĩa lịch sử quan trọng, phiên tòa Nuremberg chỉ là bước khởi đầu trong quá trình truy cứu trách nhiệm đối với các tội ác đã được thực hiện trong Thế chiến II.
