Kinh đây là kinh sợ! Chẳng phải như câu của Đỗ Phủ "Ngữ bất kinh nhân tử bất hưu" (Lời không làm người kinh động thì chết không nhắm được mắt), mà là kinh sợ cho sự kém khách quan lẫn bịa tạc trong “Minh Thực lục” (MTL).
#An Nam
Thoáng qua hay gắn bó lâu dài, hời hợt hay sâu sắc, bất luận thế nào, mảnh đất An Nam cũng đã kịp neo lại trong hồi ức nhiều lữ khách phương Tây. Hồi ức, vì thế, không chỉ là một cửa ngõ biểu lộ tình cảm mà còn là dạng tư liệu thú vị khi được chuyển hóa thành trang viết.
Khác với những quan sát thiên nhiên cảnh quan ít nhiều nhàn nhã thư thái, ghi chép, mô tả và định hình về phong tục tập quán An Nam đòi hỏi lữ khách phải dấn thân thực sự. Không thể nắm bắt, cắt nghĩa được các phong tục An Nam vốn dĩ như “ma trận” nếu không có thời gian trải nghiệm dài lâu, không tận tâm lắng nghe người dân bản xứ giải thích, không tỉ mỉ tham khảo, đối chiếu tư liệu.
Bởi là đối tượng sinh động và dễ cảm nhận bằng tất cả các giác quan nhất, thiên nhiên An Nam đã đi vào ghi chép của các lữ khách phương Tây với mật độ khá dày đặc, trở thành một trọng âm chủ đạo với nhiều lời tán dương, cảm xúc thảng thốt chân thực.
Sức hấp dẫn của An Nam nhiệt đới ở vùng Viễn Đông xa lạ không chỉ làm các kí giả, nhà văn vô cùng sốt sắng mô tả, phản ánh mà còn khiến các nhà nghiên cứu, học giả phải nhanh chóng tiếp cận, diễn giải, đặng đưa ra một tri nhận càng kĩ lưỡng càng tốt cho quá trình cộng sinh văn hóa Pháp - Việt.
LTS: Trong giai đoạn giao thời đầu thế kỉ XX, Việt Nam hay quen thuộc hơn với tên gọi An Nam, trở thành điểm đến của rất nhiều lữ khách phương Tây. Cho dù họ đang thực thi những công việc, mục đích khác nhau thì vẫn có điểm chung là sự say mê khám phá, mô tả, nghiên cứu vùng đất và con người An Nam.
Hai công trình khảo cứu về Việt Nam: “Tâm lý người An Nam”, “Nghệ thuật xứ An Nam” và cuốn sách ghi chép về Việt Nam, tựa đề “Bắc Kỳ tạp lục” của 3 học giả phương Tây, những người Pháp lần đầu tiên tiếp cận văn hóa Việt Nam sẽ giới thiệu rộng rãi tại Trung tâm văn hóa Pháp tại Hà Nội – L’Espace, Hà Nội trong tọa đàm “Tinh túy xứ An Nam” vào ngày 24-9 với các diễn giả là Tiến sĩ ngữ văn Mai Anh Tuấn, nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân và chuyên gia kiến trúc Emmanuel Cerise, đại diện Ile-de-France tại Hà Nội.
