Giá trị nhân văn trong chính sách trợ giúp pháp lý

Đây tiếp tục là minh chứng điển hình cho thấy ý nghĩa nhân văn và vai trò quan trọng của hoạt động trợ giúp pháp lý trong bảo vệ những người yếu thế trong xã hội.

Chỉ vì mâu thuẫn trong việc mua bán xe máy, nhóm sáu thanh thiếu niên ở TP Nha Trang đã chọn cách giải quyết một cách bồng bột, thiếu suy nghĩ. Thay vì báo cáo sự việc đến cơ quan chức năng, các em lại tự ý thực hiện hành vi trả đũa do trước đó bị hại trong vụ án đã lừa dối các bị cáo. Trong lúc nóng giận, các em đã dùng hung khí đe dọa, đánh người và chiếm đoạt chiếc xe trị giá hơn 21 triệu đồng và sáu em đã bị khởi tố, truy tố về tội “Cướp tài sản” theo điểm d khoản 2 Điều 168 Bộ luật Hình sự với khung hình phạt từ 7 đến 15 năm tù.

Phần lớn trong số các bị cáo đều sinh ra trong gia đình khó khăn, có em mồ côi cha mẹ, có em bỏ học sớm để lao động tự do. Nhận thức pháp luật hạn chế, lại thiếu sự quản lý, định hướng từ người lớn-đó là nguyên nhân sâu xa khiến các em dễ sa ngã khi bị kích động hay rủ rê.

Nhận thấy vụ án có các bị cáo chưa thành niên và hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Khánh Hòa đã cử trợ giúp viên pháp lý trực tiếp tham gia bào chữa suốt quá trình tố tụng. Tại phiên tòa xét xử vụ án diễn ra tháng 6/2025, trợ giúp viên không chỉ trình bày bằng lý lẽ pháp lý chặt chẽ mà còn thể hiện sự thấu hiểu, cảm thông với những sai lầm tuổi trẻ. Với những phân tích rõ động cơ, mục đích phạm tội, hoàn cảnh gia đình, các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của từng bị cáo…từ đó trợ giúp viên pháp lý đề nghị hội đồng xét xử áp dụng các quy định nhân đạo của pháp luật hình sự: Khoản 2 Điều 51 (tình tiết giảm nhẹ), Điều 54 (cho phép xử dưới mức thấp nhất của khung hình phạt) và các Điều 91, Điều 119 Bộ luật Hình sự (chính sách đối với người chưa thành niên phạm tội).

Sau khi xem xét toàn bộ hồ sơ, lời khai và đề nghị của trợ giúp viên pháp lý, Hội đồng xét xử Tòa án nhân dân khu vực 1-Khánh Hòa đã chấp thuận phần lớn quan điểm bào chữa. Căn cứ vào đề nghị của trợ giúp viên pháp lý, tòa đã áp dụng thêm khoản 2 Điều 51 và Điều 54 Bộ luật Hình sự, tuyên mức án cho các bị cáo từ 2 năm 4 tháng đến 6 năm tù – thấp hơn đáng kể so với mức hình phạt thấp nhất mà viện kiểm sát đề nghị.

Quyết định này không chỉ thể hiện sự nghiêm minh của pháp luật, mà còn là sự nhìn nhận thấu tình đạt lý trong xét xử, đúng tinh thần “pháp luật không chỉ trừng trị mà còn giáo dục và cảm hóa”. Kết quả của phiên tòa chắc chắn cũng sẽ giúp các bị cáo vừa nhìn nhận được sai lầm của mình vừa cảm nhận được tính nhân văn, tình người qua chính sách trợ giúp pháp lý.

Hoạt động trợ giúp pháp lý miễn phí do nhà nước bảo đảm là công cụ quan trọng giúp hiện thực hóa quyền tiếp cận công lý của công dân, đặc biệt là những người yếu thế. Trong xã hội pháp quyền, công lý không chỉ nằm ở phán quyết của bản án mà còn ở cách con người đối xử với nhau trong khuôn khổ của pháp luật.

Những người làm công tác trợ giúp pháp lý, bằng sự cảm thông, lòng kiên nhẫn và nhân hậu đang ngày ngày thầm lặng đưa tinh thần nhân đạo của pháp luật đến gần với cuộc sống, giúp những phận người yếu thế có thêm niềm tin vào sự công bằng nhưng cũng đầy tính nhân văn của pháp luật.