Vì sao dân chê khu tái định cư hơn 500 tỷ?

Tái định cư, thiếu định canh

Nhìn từ trên cao, khu tái định cư số 1 được xây dựng ở xã Cư Elang, huyện Ea Kar, tỉnh Đắk Kắk không khác gì khu đô thị giữa đại ngàn Tây Nguyên. Tuy nhiên, cuộc sống của những hộ dân nơi đây đang hết sức khó khăn, chủ yếu là do người dân không có đủ đất để sản xuất.

Ba năm trước, gia đình anh Vàng Seo Cháng chuyển về khu tái định cư số 1 sinh sống. Theo quy hoạch, khi chuyển đến đây, gia đình anh sẽ được cấp 1 sào đất để làm nhà ở, 4,6 sào đất lúa và 5,4 đất rẫy. Tuy nhiên, sau hơn 3 năm, đến nay gia đình anh chỉ nhận được vỏn vẹn 1 sào đất ở cùng với hơn 2 sào đất lúa. Vợ chồng anh phải đi khắp nơi làm thuê nuôi 4 đứa con đang tuổi ăn học.

Ông Giàng Seo Sàng, Trưởng thôn khu tái định cư số 1 cho biết, khu tái định cư được xây dựng, bố trí nơi ở cho 240 hộ dân với hơn 1.200 nhân khẩu di dời từ lòng hồ Krông Pách Thượng lên. Cơ sở hạ tầng trong khu tái định cư được đầu tư khá đồng bộ, bài bản nhưng việc cấp đất sản xuất cho người dân còn nhiều bất cập.

“Đến nay, sau hơn 3 năm, có khoảng 50% hộ dân trong khu tái định cư mới chỉ được cấp hơn 4,6 sào đất lúa theo quy định, 50% còn lại chỉ nhận được từ 2 đến 3 sào. Riêng đất rẫy thì chưa hộ dân nào nhận được. Không công ăn việc làm, nhiều hộ phải gửi con lại cho người quen trông coi để đi làm thuê kiếm sống. Mới đây có một số hộ dân đã bán cả nhà, cả đất để chuyển đi nơi khác sinh sống”, ông Sàng cho biết.

Tại khu tái định cư số 2 được xây dựng trên địa bàn xã Cư Bông, huyện Ea Kar, nơi ở của 464 hộ dân với hơn 2.000 nhân khẩu được di dời từ lòng hồ thủy lợi Krông Pách Thượng lên, thực tế càng bi đát hơn. Đến nay, chỉ có một nửa số dân đến đây sinh sống, số còn lại đã quay về dọc tuyến đường Trường Sơn Đông xây dựng nhà cửa, lập làng để mưu sinh.

Anh Ma Xuân Sào (SN 1985, một người dân sống ở khu tái định cư số 2) cho biết, hơn 1 năm trước, gia đình anh tự nguyện chuyển về nơi tái định cư này để sinh sống, nhường lại mảnh đất hơn 2ha dưới lòng hồ thủy lợi Krông Pách Thượng để làm dự án. Theo quy định, khi đến nơi ở mới, gia đình sẽ được cấp hơn 1 sào đất ở, gần 5 sào lúa nước cùng hơn 5 sào đất rẫy. Tuy nhiên, đến nay gia đình anh vẫn chưa nhận được lấy một mét đất canh tác nào. “Hơn 2ha đất dưới lòng hồ được đền bù hơn 2 tỷ. Buôn bán ế ẩm, đất đai canh tác thì không có, tiền đền bù cũng đã ăn gần hết. Rồi đây không biết làm gì để sống?”, anh Sào buồn bã nói.

Dân quay lại rừng lập làng mưu sinh 

Có hàng trăm hộ nhất quyết không chịu chuyển đến khu tái định cư này mà đến dọc tuyến đường Trường Sơn Đông thuộc địa bàn xã Cư San, huyện Mđrắk để lập làng mưu sinh.

Hơn 1 năm trước, gia đình anh Ma A Tá là một trong những hộ được vận động, di dời lên khu tái định cư số 2 sinh sống. Tuy nhiên, sau gần nửa năm, vợ chồng anh chị lại khăn gói về dọc tuyến đường Trường Sơn Đông. “Ở đây, tôi được bà con chia cho hơn 3ha đất để canh tác. Dù cuộc sống còn thiếu thốn nhiều thứ nhưng ít nhất không phải lo đến đất sản xuất nên chúng tôi có nguyện vọng ở lại đây”, anh Ma A Tá giải thích.

Theo thống kê của UBND huyện Mđrắk, đến nay đã có gần 200 hộ rời bỏ khu tái định cư hoặc chuyển đến ngay từ đầu dọc hai bên tuyến đường Trường Sơn Đông sinh sống, nguyên nhân chủ yếu là nhu cầu đất sản xuất.

Theo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông và nông nghiệp phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk, khu tái định cư số 2 đã tổ chức bốc thăm, giao đất tái định cư được 419/464 hộ dân. Số hộ không về khu tái định cư số 2 là 193 hộ (gồm 40 hộ tự di dời đến nơi khác, 153 hộ dân tự ý di dời về dọc theo đường Đông Trường Sơn). Đối với đất tái định canh, hiện mới chỉ tổ chức bốc thăm, giao đất cho 50 hộ dân, đạt 10%. Còn theo UBND huyện Ea Kar, trong số các hộ không về khu tái định cư có 9 hộ sau khi xây dựng nhà ở, công trình phụ đã trở về lại chỗ cũ ở xã Cư San sinh sống. Nguyên nhân là do các hộ trên vẫn còn đất sản xuất tại xã Cư San.