Tổng thống Mỹ - Brazil điện đàm, dấu hiệu ấm lên trong quan hệ song phương

Theo thông tin từ Brasilia và Washington, hai nhà lãnh đạo đã có cuộc điện đàm kéo dài 40 phút vào ngày 2/12, được cả hai phía mô tả là “hiệu quả”. Trong cuộc trao đổi, lãnh đạo hai nước bàn về việc giảm các rào cản thương mại, đẩy mạnh hợp tác chống tội phạm có tổ chức và nhất trí sẽ tiếp tục duy trì liên lạc trong thời gian tới.

Tổng thống Lula cho biết trên mạng xã hội rằng ông đã nhấn mạnh “tính cấp thiết của việc tăng cường hợp tác với Mỹ để đối phó với tội phạm có tổ chức quốc tế”. Về phần mình, ông Trump khẳng định Mỹ “hoàn toàn sẵn sàng hợp tác với Brazil” và ủng hộ các sáng kiến chung nhằm đối phó với các băng nhóm xuyên quốc gia.

Ông Trump cũng cho biết cuộc điện đàm lần này là bước tiếp nối cho các cuộc trao đổi bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hồi tháng 9. “Tổng thống Lula và tôi đã thiết lập mối quan hệ tại Liên Hợp Quốc, tạo nền tảng cho đối thoại và các thỏa thuận trong tương lai”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social.

Quan hệ giữa Brazil và Mỹ vốn duy trì ổn định trong nhiều năm, song đã trải qua giai đoạn sóng gió khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai. Là đồng minh thân cận của cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro, ông Trump nhiều lần bày tỏ bất bình trước các động thái pháp lý nhắm vào ông Bolsonaro.

Đầu năm nay, Tổng chưởng lý Brazil đã truy tố ông Bolsonaro vì âm mưu đảo ngược kết quả bầu cử năm 2022. Vụ việc được đưa ra xét xử tại Tòa án Tối cao Brazil, nơi Thẩm phán Alexandre de Moraes giữ vai trò quan trọng. Mỹ sau đó áp đặt trừng phạt và hạn chế thị thực đối với ông Moraes, khiến chính phủ Brazil phản ứng gay gắt.

Ông Lula lên tiếng chỉ trích đây là hành động can thiệp vào hệ thống tư pháp Brazil và mô tả việc Mỹ đe dọa tăng thuế lên một số mặt hàng của Brazil hồi tháng 7 là hành vi “tống tiền”.

Sau nhiều tháng căng thẳng, ông Bolsonaro cuối cùng bị kết án 27 năm tù và bị bắt giữ vào tháng trước.

Một bước ngoặt đáng chú ý diễn ra vào tháng 9, khi ông Lula và ông Trump có cuộc gặp ngắn bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Cả hai nhà lãnh đạo đều mô tả cuộc gặp là “ấm áp bất ngờ”, thậm chí trao nhau một cái ôm.

Tới tháng 11, hai ông tiếp tục gặp lại nhau tại Malaysia bên lề Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN. Ngày 20/11, Tổng thống Trump tuyên bố dỡ bỏ việc tăng thuế đối với một số mặt hàng nông sản nhập khẩu từ Brazil như cà phê, ca cao và thịt bò.

Ông Lula gọi quyết định này là “rất tích cực”, nhưng cho rằng “vẫn còn nhiều sản phẩm chịu thuế khác cần được thảo luận”.

Phía Mỹ cho biết Tổng thống Trump cũng đã đề cập tới các biện pháp trừng phạt áp lên nhiều quan chức Brazil trong cuộc điện đàm mới nhất.

Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Brazil, với tổng kim ngạch song phương năm 2024 đạt khoảng 127,6 tỷ USD. Tuy nhiên, cán cân thương mại nghiêng mạnh về Mỹ, khi Washington xuất khẩu sang Brazil gần 91,5 tỷ USD, trong khi nhập khẩu chỉ 36,1 tỷ USD.

Một trọng tâm khác trong cuộc điện đàm là việc thúc đẩy hợp tác chống tội phạm xuyên quốc gia. Kể từ khi trở lại cầm quyền, Tổng thống Trump triển khai nhiều chiến dịch quân sự nhằm vào các mạng lưới buôn lậu ma túy ở Mỹ Latinh. Nhiều tổ chức đã bị Mỹ liệt vào danh sách “tổ chức khủng bố nước ngoài”.

Một số cuộc không kích của Mỹ tại Caribe và Đông Thái Bình Dương đã gây tranh cãi, với ít nhất 83 người thiệt mạng, theo các tổ chức nhân quyền.

Tại Brazil, Tổng thống Lula cũng chịu sức ép tăng cường trấn áp tội phạm, đặc biệt trong bối cảnh ông chuẩn bị cho chiến dịch tái tranh cử năm 2026. Hồi tháng 11, ông kêu gọi Quốc hội thông qua các biện pháp mạnh tay hơn nhằm hỗ trợ lực lượng cảnh sát liên bang và cơ quan tình báo.

Tuy nhiên, chính phủ Brazil đang phải đối mặt với chỉ trích sau vụ đột kích của cảnh sát tại Rio de Janeiro ngày 28/10 làm 122 người thiệt mạng. Ông Lula đã yêu cầu điều tra vụ việc.