Thấy gì từ thỏa thuận quốc phòng lịch sử Pháp – Ukraine?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hôm 16/11 thông tin trên tài khoản mạng xã hội X: “Một thỏa thuận mang tính lịch sử với Pháp đã được chuẩn bị. Thỏa thuận này sẽ tăng cường mạnh mẽ năng lực không quân chiến đấu, phòng không và các năng lực phòng thủ chủ chốt khác của chúng tôi”.

Trong nhiều tuần qua, hai bên đã thảo luận về việc Paris có thể mở rộng hỗ trợ hệ thống phòng không của Kiev đến mức nào, bất chấp tình hình chính trị và tài chính đầy biến động ở Pháp. Về phần mình, Điện Élysée nhấn mạnh mục tiêu của Paris là đưa năng lực công nghiệp quốc phòng hàng đầu của Pháp hỗ trợ quốc phòng của Ukraine và đảm bảo nước này có được những hệ thống cần thiết để đối trọng với Nga.

Hãng tin Reuters ngày 17/11 dẫn nguồn Chính phủ Pháp tiết lộ, gói hợp tác nằm trong khuôn khổ một thỏa thuận dài hạn, kéo dài tới 10 năm. Củng cố những năng lực này đã trở thành ưu tiên của Kiev trước các diễn biến mới trên chiến trường, đặc biệt là nhu cầu bảo vệ hạ tầng trọng yếu và hỗ trợ hoạt động tác chiến của lực lượng mặt đất.

Gần đây, tình hình tại một số khu vực giao tranh vẫn phức tạp, khi lực lượng Nga và Ukraine đều điều chỉnh chiến thuật nhằm phù hợp điều kiện thực địa. Việc mỗi bên tiếp tục tăng cường bảo đảm hậu cần – kỹ thuật, trong đó có năng lực phòng không và vận tải chiến đấu, cho thấy cuộc xung đột vẫn diễn ra với cường độ cao.

Được biết, một trong những nội dung nổi bật của thỏa thuận là việc Pháp hỗ trợ thêm hệ thống phòng không SAMP/T và tên lửa Aster 30. Reuters cho biết, hệ thống này sử dụng radar mảng pha quét điện tử chủ động để theo dõi mục tiêu và có khả năng chống lại tên lửa hành trình, máy bay chiến đấu và đặc biệt là tên lửa đạn đạo chiến thuật.

Tên lửa Aster 30 là trái tim của hệ thống, đạt tốc độ siêu thanh Mach 4.5 với tầm bắn hiệu quả đối với máy bay là hơn 120km. Đây được coi là sự bổ sung quan trọng cho mạng lưới phòng không vốn đã suy giảm của Ukraine, giúp Kiev bịt lại những khoảng trống trong lưới phòng không ở tầm cao, giảm áp lực lên các hệ thống Patriot vốn hiếm và đắt đỏ.

Bên cạnh năng lực tầm xa, thỏa thuận còn bao gồm các gói tăng cường đối phó thiết bị không người lái (UAV), như radar tầm ngắn, hệ thống gây nhiễu, phá sóng và tổ hợp đánh chặn UAV cỡ nhỏ. Kyiv Independent và Euromaidan Press dẫn nguồn từ các quan chức Pháp cho hay, Paris muốn hỗ trợ Ukraine xây dựng một lớp phòng không giá rẻ để đối phó làn sóng UAV số lượng lớn mà Nga đang sử dụng. Việc này được kỳ vọng là giảm áp lực tài chính lên Ukraine khi không phải dùng tên lửa đắt tiền xử lý mục tiêu giá rẻ.

Điểm được chú ý nhiều nhất là khả năng Pháp chuyển giao hoặc hỗ trợ Ukraine mua chiến đấu cơ Dassault Rafale theo khung hợp tác 10 năm. Reuters trích nguồn ngoại giao thông tin, đây là phần nằm trong khuôn khổ chiến lược lâu dài. Rafale, với khả năng tác chiến đa năng, được kỳ vọng sẽ mở rộng tầm hoạt động của không quân Ukraine, tăng khả năng đối phó với máy bay và tên lửa Nga.

Một số chiếc Rafale có thể được bàn giao trực tiếp từ kho dự trữ của Pháp, song phần lớn sẽ thuộc các đơn đặt hàng dài hạn nằm trong kế hoạch của Ukraine nhằm xây dựng phi đội tương lai với khoảng 250 máy bay chiến đấu, bao gồm cả F-16 của Mỹ và Gripen của Thụy Điển.

Ngoài ra, Pháp cũng muốn thúc đẩy hợp tác công nghiệp quốc phòng với Ukraine, bao gồm sản xuất tên lửa, đạn dược và các hệ thống hỗ trợ khác tại chỗ. Tuy nhiên, việc triển khai sản xuất hiện tiềm ẩn rủi ro lớn, bởi các cơ sở công nghiệp có thể trở thành mục tiêu tấn công, trong khi nguồn lực kinh tế của Ukraine hiện rất hạn chế.

Giới chuyên gia đánh giá, khung thời gian 10 năm của thỏa thuận phản ánh tính phức tạp và quy mô của nỗ lực này. Nó cho thấy tầm nhìn chiến lược của Paris không chỉ là cung cấp vũ khí mà là chuyển giao công nghệ quân sự và xây dựng một lực lượng không quân hiện đại cho Ukraine, đảm bảo quốc gia này có khả năng tự vệ hiệu quả và là một đối tác an ninh có năng lực trong khu vực châu Âu. Đồng thời, thỏa thuận cũng khẳng định vai trò ngày càng tăng của Pháp trong việc đảm bảo an ninh trên lục địa. Đây là một sự đầu tư chiến lược, đặt nền móng cho một cấu trúc an ninh châu Âu mạnh mẽ hơn, tự chủ hơn và đoàn kết hơn trong thập kỷ tới.

Trong một diễn biến khác, ông Yury Ushakov, Trợ lý của Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 16/11 tuyên bố, Nga đang nhận được nhiều tín hiệu từ Mỹ về việc giải quyết xung đột Ukraine, trong đó, kết quả Hội nghị thượng đỉnh Nga - Mỹ ở Alaska vẫn đóng vai trò là cơ sở cho các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt xung đột. “Chúng tôi tin rằng đây là một hướng đi tốt đẹp”, ông Ushakov nhấn mạnh, thêm rằng, nếu Washington và Moscow đạt được thỏa thuận về nguyên tắc liên quan đến cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo tại một địa điểm cụ thể trong thời gian tới, nhiều khó khăn về kỹ thuật và chính trị sẽ được gạt bỏ.

Trước đó, hôm 12/11, hãng tin Anadolu Agency dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Ukraine Sergiy Kyslytsya cho biết, Ukraine đã chính thức đình chỉ các cuộc đàm phán hòa bình với Nga sau nhiều tháng đối thoại không mang lại kết quả.