Nước Mỹ đang đổ máu vì tự do súng đạn

• Kiểm soát súng đạn ở Mỹ – bài toán chưa có lời giải
• Tổng thống Mỹ đơn phương hành động về kiểm soát súng đạn?...
• Tổng thống Mỹ bất lực trước luật kiểm soát súng đạn?

Vụ thảm sát khiến nước Mỹ rúng động, người dân Mỹ bị tổn thương và làm nóng trở lại một lần nữa vấn đề thắt chặt quản lý súng đạn.

Cho đến nay, Mỹ là nước có tỷ lệ người dân sở hữu súng đạn, kèm theo đó là tỷ lệ chết vì súng đạn, cao nhất thế giới. Xả súng đã trở thành một vấn nạn nhức nhối trong xã hội Mỹ khi các vụ tấn công đẫm máu thường xuyên xảy ra tại nơi công cộng, thậm chí ngay cả các cơ sở quân sự của chính phủ, gây tâm lý bất an cho người dân.

Vụ việc ở thành phố Orlando là hồi chuông cảnh báo cấp thiết về tình trạng kiểm soát "vũ khí nóng" tại Mỹ cũng như những lỗ hổng trong các quy định hiện hành về sở hữu súng đạn.

Bi kịch lặp lại

Rạng sáng ngày 12/6 (giờ địa phương), Omar Mateen (30 tuổi, người Mỹ gốc Afghanistan) đã xả súng bên trong hộp đêm Pulse dành cho người đồng tính, làm ít nhất 50 người thiệt mạng và 53 người khác bị thương. Sau đó, Mateen nhanh chóng bị tiêu diệt trong cuộc đấu súng với cảnh sát.

Quá trình điều tra cho biết, Omar Mateen cư trú tại Port St Lucie, bang Florida và là nhân viên an ninh của công ty an ninh lớn nhất thế giới G4S từ năm 2007. Trước đây, tên này đã hai lần bị lực lượng an ninh "để mắt" vào năm 2013 và năm 2014. Đặc biệt, tên này đã bị thẩm vấn về mối quan hệ với Moner Mohammad Abusalha - người Mỹ đầu tiên tiến hành đánh bom tự sát ở Syria, thành viên của mạng lưới khủng bố al Qaeda.

Donald Trump và Hillary Clinton đã bộc lộ quan điểm khác biệt về vấn đề sở hữu súng đạn.

Có một số dấu hiệu cho thấy thủ phạm đã hành động như một phần tử Hồi giáo cực đoan, song chưa có kết luận cuối cùng nào được đưa ra. Ngay sau vụ xả súng kinh hoàng, Tổng thống Obama đã có bài phát biểu được truyền hình trực tiếp toàn quốc từ Nhà Trắng.

Trong bài phát biểu, ông Obama đã lên án vụ thảm sát tại hộp đêm Pulse là hành động khủng bố tàn bạo, một tội ác nhằm vào người dân vô tội. Theo ông Obama, vụ xả súng đã làm tan vỡ trái tim không chỉ của cộng đồng người đồng tính tại Mỹ, mà còn là một ngày đau thương đối với toàn thể người dân Mỹ.

Tổng thống Obama tuyên bố, nước Mỹ sẽ không sợ hãi và người dân Mỹ sẽ đoàn kết hơn. Ông đã chỉ đạo các cơ quan thực thi pháp luật áp dụng mọi biện pháp cần thiết để ngăn chặn các vụ việc tương tự. Cùng lúc đó, các ứng cử viên Tổng thống Mỹ của các đảng cũng đồng loạt lên án vụ xả súng bằng những ngôn từ mạnh mẽ.

Cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton nhấn mạnh, đây là một hành động "khủng khiếp và không thể tưởng tượng nổi", đồng thời nhận định Mỹ không nên tiếp tục cho phép bán các loại vũ khí tự động nhằm tạo cơ hội cho những kẻ giết người. Trong khi đó, ứng cử viên dẫn đầu của đảng Cộng hòa Donald Trump yêu cầu cảnh sát điều tra kỹ lưỡng và không loại trừ khả năng đây là vụ khủng bố ngay trước cuộc bầu cử tổng thống.

Trong bối cảnh này, người đứng đầu Cao ủy Liên Hợp Quốc về nhân quyền Zeid Ra'ad al-Hussein đã yêu cầu Mỹ áp dụng các biện pháp kiểm soát súng đạn nghiêm ngặt hơn. Ông Zeid chỉ trích cái gọi là sự "tuyên truyền ủng hộ súng ống vô trách nhiệm" và đặt câu hỏi phải có bao nhiêu vụ xả súng giết người bừa bãi nữa ở Mỹ thì các nhà lập pháp mới chịu hành động.

Ông Zeid cho rằng, việc tiếp cận vũ khí dễ dàng làm cho có rất ít khoảng cách giữa ý muốn giết người và hành động giết người, và thân nhân những người thiệt mạng vì hành vi xả súng bừa bãi muốn có các biện pháp kiểm soát súng đạn chặt chẽ hơn.

Chưa thể ngăn chặn

Các chuyên gia phân tích cho rằng, súng đạn được coi là một phần của lịch sử và văn hóa Mỹ - đất nước của những người nhập cư, khai hoang những vùng đất mới. Tuy nhiên, nước Mỹ đã thay đổi rất nhiều trong hơn 200 năm qua và quyền sở hữu súng đạn đã và đang đi cùng tội ác. 

Việc dễ dàng sở hữu vũ khí cá nhân tại Mỹ khiến súng đạn trở thành phương tiện phạm tội của những phần tử cực đoan, và vụ thảm sát ở thành phố Orlando là hệ quả mới nhất của tình trạng trên.

Không dễ dàng để giới lập pháp Mỹ tìm được tiếng nói chung trong vấn đề kiểm soát súng đạn do ảnh hưởng của các nhóm lợi ích trong ngành công nghiệp súng đạn ở nước này vẫn rất lớn. 

Với doanh thu bán súng đạn lên tới khoảng 3,5 tỷ USD/năm thì các nhóm này khó có thể ủng hộ cho dự luật kiểm soát súng đạn. Kinh doanh vũ khí đang là một trong những ngành mang lại lợi nhuận khổng lồ, và đây chính là lý do khiến các nhóm vận động hành lang ra sức lôi kéo lá phiếu của các nghị sĩ để bảo vệ lợi ích nhóm của họ.

Tính đến nay, tại Mỹ đã xảy ra tổng cộng gần 400 vụ xả súng lớn tại hơn 220 địa điểm, cướp đi sinh mạng của hơn 500 người và làm hơn 1.300 người khác bị thương. Như vậy, trung bình mỗi ngày có ít nhất một vụ xả súng diễn ra ở Mỹ.

Dân số Mỹ hiện ở mức khoảng 315 triệu người, song có tới hơn 310 triệu khẩu súng đang được lưu hành trong xã hội mà không được kiểm soát. Các vụ xả súng liên tiếp tại Mỹ trong năm qua khiến dư luận tiếp tục đặt câu hỏi về vai trò và trách nhiệm của giới chức và các nhà lập pháp Mỹ trong việc kiểm soát súng đạn.

Trên thực tế, tính đến cuối năm 2015, ông Obama đã 15 lần phát biểu trước người dân Mỹ về chủ đề xả súng giết người hàng loạt, trong đó ông lên án mạnh mẽ các vụ bạo lực súng đạn và kêu gọi hạn chế kinh doanh súng, đồng thời kêu gọi tập trung giải quyết tình trạng bạo lực do súng đạn ngày càng trở nên cấp bách.

Vụ xả súng Orlando đã làm tan vỡ trái tim không chỉ của cộng đồng người đồng tính tại Mỹ, mà còn là một ngày đau thương đối với toàn thể người dân Mỹ.

Ngay sau vụ thảm sát tại trường tiểu học ở bang Connecticut năm 2012 làm 26 người thiệt mạng (trong đó có 20 trẻ em), chính quyền của Tổng thống Barack Obama đã đề xuất dự luật cải cách cơ chế buôn bán và sở hữu súng đạn - căn nguyên dẫn tới việc liên tục xảy ra các vụ xả súng giết người vô tội ở Mỹ.

Với việc mạnh dạn sử dụng quyền hành pháp của tổng thống để đưa ra loạt quy định về kiểm soát súng đạn vào đầu năm 2016 mà không cần thông qua Quốc hội, ông Obama được đánh giá là một trong những vị tổng thống ráo riết tìm cách thắt chặt quản lý súng đạn nhất trong lịch sử nước Mỹ. Tuy nhiên, bất chấp các nỗ lực của Nhà Trắng, Quốc hội Mỹ hiện vẫn chưa thông qua được dự luật về vấn đề này. Nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng đây là thất vọng lớn nhất trong nhiệm kỳ của ông từ năm 2009 tới nay.

Hồi đầu năm 2016, trong bài phát biểu quan trọng tại Nhà Trắng, Tổng thống Obama đã kêu gọi giới lập pháp Mỹ bỏ qua những bất đồng để có thể thông qua dự luật thắt chặt kiểm soát súng đạn. Vụ xả súng đẫm máu ở Orlando một lần nữa đòi hỏi giới lập pháp Mỹ không thể tiếp tục thờ ơ trước sinh mệnh của hàng nghìn người dân vô tội.

Trong bối cảnh chỉ còn ít tháng nữa ông Obama sẽ kết thúc nhiệm kỳ, người dân Mỹ bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến quan điểm của những ứng cử viên chạy đua vào Nhà Trắng về vấn đề sở hữu súng đạn. Tuy nhiên, hai ứng viên nặng ký là Donald Trump của đảng Cộng hòa và Hillary Clinton của đảng Dân chủ đã bộc lộ quan điểm khác biệt.

Với ứng cử viên Hillary Cliton, thảm kịch trên sẽ là cơ sở để bà chủ trương thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa dự luật kiểm soát súng đạn, hiện đang bế tắc tại Quốc hội. Các cử tri, vốn lo ngại vấn đề an toàn trước tình trạng sử dụng súng đạn bừa bãi hiện nay ở Mỹ, sẽ dành lá phiếu ủng hộ cho bà Clinton.

Tuy nhiên, trước khi tiến hành vụ thảm sát, tên Mateen được cho là đã gọi điện cho 911 và tuyên bố trung thành với tổ chức "Nhà nước Hồi giáo" (IS) tự xưng khiến giới điều tra không loại trừ giả thuyết đây là vụ tấn công khủng bố. Nếu giả thuyết này được chứng minh, mức độ nguy hiểm của vụ xả súng sẽ vượt ra khỏi khuôn khổ kiểm soát súng đạn đơn thuần. 

Do vậy, vụ xả súng vô tình đã mang lại lợi thế cho ứng cử viên Donald Trump - người chủ trương siết chặt các quy định về nhập cư và không che giấu thái độ kỳ thị tín đồ Hồi giáo, coi đây là căn nguyên cơ bản cho những quan ngại an ninh của nước Mỹ.

Từ những góc nhìn trên, vụ xả súng tại Orlando không chỉ là lời cảnh báo nghiêm khắc về vấn đề an ninh trong lòng nước Mỹ mà cũng là những thách thức lớn đối với chính quyền mới, cho dù ứng cử viên nào trở thành tổng thống. Về lâu dài, vấn đề kiểm soát súng đạn ở Mỹ vẫn vấp phải trở ngại do các nhà chức trách chưa tìm ra tiếng nói chung. Nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài thì việc người dân Mỹ phải chứng kiến nhiều hơn các vụ xả súng với mức độ ngày càng nghiêm trọng là điều khó tránh khỏi…