Chính liêm, giản dị

• Tổng Bí thư Trường Chinh: Người đề xuất và khởi xướng công cuộc Đổi mới
• Dấu ấn nhà cách mạng Trường Chinh
• Tổng Bí thư Trường Chinh - Nhà lý luận xuất sắc, nhà lãnh đạo kiệt xuất

Tổng Bí thư Trường Chinh thuộc lớp các nhà lãnh đạo tiền bối của cách mạng Việt Nam với 3 lần đảm trách cương vị Tổng Bí thư của Đảng dưới 3 tên gọi ở 3 thời kỳ lịch sử khác nhau: Đảng Cộng sản Đông Dương (1941), Đảng Lao động Việt Nam (1952) và Đảng Cộng sản Việt Nam (1986). Điều này khiến ông là trường hợp đặc biệt của lịch sử cách mạng Việt Nam.

1. Nhà tù Hỏa Lò năm 1931. Một người phụ nữ bế đứa bé còn đỏ hỏn vào thăm chồng mình - tù nhân có tên Đặng Xuân Khu. Người mẹ phải đưa con qua lỗ châu mai rộng vài gang tay để chồng nhìn thấy mặt con. 

Tên quan Tây chứng kiến cảnh đó đã nói: “Mày có vợ đẹp con xinh, mày sang Pháp học rồi về làm cho nhà nước bảo hộ đi”. Người tù hét lên: “Lý tưởng của tao là giải phóng dân tộc, chống áp bức bất công”. Tên quan Tây cầm gậy sắt đánh vào đầu người tù tóe máu... 

Mấy chục năm sau, người tù cộng sản ấy đã trở thành Tổng Bí thư Trường Chinh và đứa con trai đầu lòng đã là Giáo sư triết học Đặng Xuân Kỳ.

Câu chuyện trên được Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh, cháu nội Tổng Bí thư Trường Chinh kể lại. Đặng Xuân Thanh ở cùng ông nội từ nhỏ đến năm 17 tuổi trong ngôi nhà số 3 đường Nguyễn Cảnh Chân vẫn nhớ rõ tình cảm vừa là cha con, vừa là đồng chí giữa cha và ông nội. 

Anh kể: “Ông nội có thói quen trước bữa cơm chiều thường đi dạo bộ trong sân chừng ba mươi phút để trao đổi tình hình đất nước với cha tôi. Tôi lúc đó còn nhỏ vẫn được đi theo. Cha tôi đóng vai trò như một trợ lý của ông nội”. 

Tiến sĩ Đặng Xuân Thanh nhớ lại: “Cuộc sống của một lãnh tụ như ông tôi không cao sang như người ta vẫn hình dung. Tôi vẫn nhớ những bữa đi học về nhà mâm cơm chỉ có củ cải kho dưa với nồi canh xương... Ông nội tôi cũng theo tiêu chuẩn mỗi tháng chỉ vài cân thịt lợn, thịt gà mua ở phố Tôn Đản. Thế thôi. Tôi có cảm giác cuộc sống hàng ngày của lãnh tụ và người dân không xa nhau, vì thế niềm tin về lãnh tụ của người dân rất sâu sắc. Nếu cuộc sống lãnh tụ mà xa dân thì niềm tin lại ít đi”.

Nếp sống thanh bạch, giản dị của Tổng Bí thư Trường Chinh được lưu truyền trong nhiều chuyện kể. Giáo sư Trần Nhâm - trợ lý của Tổng Bí thư Trường Chinh kể lại rằng, có lần khi trả lời gợi ý của tổ chức về giới thiệu đề bạt cho đồng chí Đặng Xuân Kỳ, đồng chí Trường Chinh đã nói: “Tôi rất tiếc anh Đặng Xuân Kỳ là con trai tôi”. 

Ông Đặng Xuân Kỳ đi bộ đội từ khi còn thiếu sinh quân, sau đó vào pháo binh và rồi trở thành một trong những người đầu tiên xây dựng lực lượng hải quân Việt Nam. 

Năm 1973, đồng chí Trường Chinh tình cờ trông thấy tấm ảnh con trai út Đặng Việt Bắc đang học về nguyên tử ở Liên Xô, mặc quần loe, để tóc dài cùng với bạn bè quốc tế. Quần loe, tóc dài ở Liên Xô thì hết sức bình thường nhưng đặt trong hoàn cảnh Việt Nam lúc ấy chưa phù hợp. Do đó, ông đã nhắc nhở và sau đó, Đặng Việt Bắc bị triệu hồi về nước dù đang học dở năm thứ tư, đã đi thực tập và sắp tốt nghiệp. 

Đặng Việt Bắc về nước, lập tức đi thẳng vào chiến trường, trở thành một người lính - quyết định đó của ông gây sốc cho các thành viên trong gia đình. Ông có ba người con trai thì cả ba đều qua quân ngũ... 

Bác sĩ Phan Minh Thu, con gái duy nhất của ông Phan Văn Kim, cựu Đại sứ Việt Nam tại Cộng hòa Dân chủ Đức (1980 - 1985), nguyên Chánh văn phòng Bộ Ngoại giao nói rằng, gia đình bà không bao giờ quên chuyện đi mua áo cho Chủ tịch nước. Đó là lần ông bà Trường Chinh sang Đức nghỉ dưỡng theo lời mời của nước bạn. 

Tổng Bí thư Trường Chinh thăm hỏi các chiến sĩ nông nghiệp tại Đại hội anh hùng, chiến sĩ thi đua công nông binh toàn quốc lần 2. Ảnh: TTXVN.

Trước khi chuẩn bị về, ông bà Trường Chinh lại thăm Đại sứ quán và chào tạm biệt mọi người. Bà Nguyễn Thị Minh, phu nhân của Chủ tịch Trường Chinh có nói với Đại sứ Phan Văn Kim rằng các bạn Đức có nhã ý biếu ông bà ít đồng mác (tiền của CHDC Đức) để tiêu vặt như đối với rất nhiều cán bộ cấp cao khác từng sang nghỉ. 

Bà Minh muốn nhờ Đại sứ Kim “biết chỗ nào bán thì cho người đến mua giúp anh Năm (tên gọi thân mật của ông Trường Chinh) chiếc áo”. Đó vừa là để kỷ niệm chuyến đi, vừa cũng là lúc cần có chiếc áo mới để thay, bởi theo bà Minh, đồng chí Trường Chinh sống rất giản dị, ít khi may đo dù áo mặc nhiều lúc đã sờn cổ, sờn tay...

Bản thân Đại sứ Phan Văn Kim vốn là người sống thanh bạch nổi tiếng ở Bộ Ngoại giao, cho dù ông có thời gian dài là “tay hòm chìa khoá” của Bộ. Khi nghe bà Minh nhờ, Đại sứ Kim cũng lúng túng vì không biết tính sao, hay là mua áo rồi tặng ông, trả lại tiền cho phu nhân Chủ tịch nước? Nhưng bà Minh kiên quyết đòi trả bằng được bởi biết Chủ tịch Trường Chinh là người rất nghiêm trong chuyện này. 

Còn ông Kim, tuy là đại sứ nhưng cũng luôn phải đón tiếp khách nên thực tế cũng chẳng dư dả gì. Vì thế, ông đành cầm số tiền kia đi mua cho Chủ tịch Trường Chinh chiếc áo.

2. Với 81 năm tuổi đời, hơn 60 năm hoạt động cách mạng liên tục (1925 - 1988), đồng chí Trường Chinh được phân công giữ nhiều trọng trách quan trọng của Đảng, Nhà nước: Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Đông Dương, Tổng Bí thư Đảng Lao động Việt Nam, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước, Cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, đại biểu Quốc hội từ khóa II đến khóa VII. 

Trong cuộc đời hoạt động cách mạng, đồng chí Trường Chinh là người đảng viên cộng sản kiên cường, suốt đời trung thành, tận tụy phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Đồng chí được rèn luyện, trưởng thành trong lò lửa đấu tranh cách mạng lâu dài, gian khổ của nhân dân, luôn có mặt ở những nơi nguy hiểm khó khăn, chung lưng đấu cật với đồng chí, hòa mình với nhân dân.

Theo nhiều bài viết của những bậc lão thành thì Tổng Bí thư Trường Chinh là người chan hòa rộng lượng, lấy đoàn kết làm trọng và bảo vệ sự thống nhất trong Đảng như bảo vệ “con ngươi của mắt mình”, là tấm gương sáng và tính kiên cường cách mạng, tính nguyên tắc và tổ chức kỷ luật, tình cảm chân thành với đồng bào, đồng chí, tính khiêm tốn, giản dị trong cuộc sống hằng ngày, cách làm việc khoa học, cẩn thận, cụ thể. Đó là một tấm gương đem lại niềm tự hào cho những người cộng sản mà Đảng và dân tộc đã tôn vinh đồng chí là người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

Tổng Bí thư Trường Chính là nhà chính trị, nhà chiến lược xuất sắc trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, có những cống hiến quan trọng trong việc xác định đường lối chính trị của Đảng trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân cũng như trong cách mạng xã hội chủ nghĩa. 

Tên tuổi và sự nghiệp của Tổng Bí thư Trường Chinh đã đi vào lịch sử vẻ vang của Đảng và dân tộc, đặc biệt gắn với những sự kiện trọng đại, những bước ngoặt to lớn của cách mạng Việt Nam. Tổng Bí thư đã để lại dấu ấn sâu đậm trong những giai đoạn lịch sử nhất định của dân tộc, trong hành trình gian khó để xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Trong sổ ghi cảm tưởng nhân tham quan triển lãm kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng hoan nghênh Văn phòng Trung ương Đảng phối hợp với Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch tổ chức triển lãm. 

“Đây là một hoạt động có ý nghĩa thiết thực kỷ niệm 110 năm ngày sinh cố Tổng Bí thư Trường Chinh - một nhân cách lớn, người cộng sản kiên cường mẫu mực, nhà lãnh đạo chính trị kiệt xuất, nhà lý luận, nhà văn hóa nổi tiếng, người đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc, được nhân dân và bạn bè quốc tế kính trọng. Tên tuổi và sự nghiệp của đồng chí mãi mãi được ghi vào lịch sử cùng với những sự kiện trọng đại của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX” - Tổng Bí thư viết.

Cũng cần nói thêm, là lãnh tụ của Đảng, đồng chí còn là nhà báo cách mạng nổi tiếng, cây bút xuất sắc của báo chí cách mạng ngay từ thời kỳ Mặt trận Dân chủ. Đồng chí đã kế tục xuất sắc sự nghiệp báo chí Nguyễn Ái Quốc, tạo nên một văn phong chính luận cách mạng cho nền báo chí nước nhà. Những bài báo của đồng chí có tính chiến đấu cao, có sức thuyết phục lớn, ảnh hưởng sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân. 

Ngay từ những ngày còn trẻ, đồng chí đã làm chủ bút nhiều tờ báo quan trọng của Đảng và tiếp đó là người chịu trách nhiệm trực tiếp những cơ quan ngôn luận của Đảng như các báo Cờ Giải phóng, Sự thật, Nhân dân, Tạp chí Cộng sản… Thêm nữa, đồng chí còn là một nhà thơ mang bút danh Sóng Hồng. 

Với gần 70 bài đã sưu tập được, trong đó có nhiều bài nổi tiếng, thơ Sóng Hồng thể hiện cảm xúc của tác giả trước hầu hết các sự kiện của đất nước bằng một tâm hồn luôn luôn lạc quan, tin tưởng vào tiền đồ cách mạng. Thơ Sóng Hồng đánh dấu từng bước trưởng thành của cách mạng Việt Nam, của thơ ca cách mạng Việt Nam, có sức chiến đấu cao và lòng nhân ái sâu sắc. 

Theo đồng chí: “Thơ là vũ khí đấu tranh giai cấp kỳ diệu. Làm sao có thể quan niệm thơ không có tính Đảng, tính giai cấp được? Thơ và cách mạng không thể tách rời. Đương nhiên, không thể thơ nào cũng có cách mạng, nhưng có cách mạng thì có thơ”.