Doanh nhân làm chính trị

Nhiệm vụ nặng nề       

Đảng Colorado từng cầm quyền ở Paraguay hơn 60 năm cho tới trước năm  2008. Theo nhiều nhà quan sát, khi lên làm Tổng thống, Cartes sẽ có nhiều quyết sách thay đổi cả bộ máy chính quyền lẫn hoạt động của đảng Colorado. Cartes nổi tiếng là người có quan điểm phê phán đối với chính sách nội bộ của đảng Colorado và hứa sẽ sửa chữa những sai lầm cũ. Ngay sau khi giành được thắng lợi trong bầu cử, Cartes tuyên bố rằng nội các mà ông sẽ lập ra phải là một “chính phủ kỹ thuật” và các vị trí sẽ không phân chia theo những tính toán chính trị. Bằng cách này, ông muốn bộc lộ một phong cách quản lý khác so với người tiền nhiệm.

Lễ nhậm chức của Tổng thống Cartes được tổ chức trong lúc đang diễn ra cuộc đình công kéo dài nhiều tuần của 15 nghìn giáo viên đòi cải thiện điều kiện về hưu, khiến cho hơn 400 nghìn học sinh, sinh viên phải nghỉ học. Ngay trước lễ nhậm chức của Tổng thống mới cũng đã bùng nổ một cuộc biểu tình của nhân viên Bệnh viện quốc gia Paraguay đòi thanh toán tiền lương bị nợ suốt bốn tháng gần đây… Cuộc biểu tình kết thúc bằng những va chạm với lực lượng bảo vệ pháp luật…

Trong lễ nhậm chức, Tổng thống Cartes cũng đã hứa sẽ tiến hành tích cực hơn nữa cuộc đấu tranh chống lại kẻ thù chính yếu là nạn nghèo đói và tham nhũng. Theo những con số thống kê chính thức,  hơn 40% dân số Paraguay hiện đang sống dưới mức nghèo khổ. Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cho năm 2012, GDP tính theo đầu người ở Paraguay đang ở mức 6.136  USD, tức là vào hàng thấp nhất tại Nam Mỹ…

Tổng thống Cartes hứa sẽ tìm cách để gia tăng tốc độ phát triển nền kinh tế bằng việc thu hút thêm những nguồn đầu tư mới, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động và đưa hệ thống chăm sóc y tế và giáo dục  lại gần hơn với dân chúng.

Trên cương vị mới của mình, Tổng thống Cartes cũng sẽ phải đối mặt với nhiều vấn đề nan giải trong đối ngoại - đưa đất nước trở lại với các liên minh khu vực UNASUR (Liên minh các dân tộc Nam Mỹ) và Mercosur (Thị trường chung Nam Mỹ) mà Paraguay đã bị đình chỉ quyền làm thành viên từ năm 2012 sau khi quốc hội nước này bỏ phiếu bãi chức Tổng thống khi đó là Fernando Lugo vì tội không thực thi chức trách nhiệm vụ đúng yêu cầu (ông Lugo đã sử dụng vũ lực để đàn áp cuộc nổi dậy của những người nông dân không có đất đai canh tác). Ông cũng phải cố gắng để khôi phục lại những mối quan hệ bình thường với các quốc gia láng giềng, vốn đã trở nên tồi tệ ở thời người tiền nhiệm. Tổng thống Cartes đã quyết định mời các chuyên gia Do Thái từ Israel tới làm cố vấn cho mình. Người đảm đương cương vị cố vấn về các vấn đề chiến lược của nguyên thủ quốc gia Paraguay là ông Ihiel Lightyear, người từng làm cố vấn cho ông Benjamin Netanyahur khi ông này còn là Bộ trưởng Tài chính Israel. Ông Lightyear hiện đang sống ở Israel với 8 người con của mình… Tổng thống Cartes cũng đã mời Thiếu tướng quân đội Do Thái Meir Kalifi tiếp tục giữ cương vị cố vấn Tổng thống về các vấn đề an ninh (tướng Kalifi trước khi nghỉ hưu đã là Thư ký Quân sự của Chính phủ Israel và đã được người tiền nhiệm của ông Cartes mời tới làm việc vài tháng trước đây). Ông Carles cũng đã thuê các chuyên gia Israel làm vệ sĩ cho mình…

Ngay sau khi nhậm chức, Tổng thống Cartes đã tuyên bố dành toàn bộ lương tháng của mình (gần 10 nghìn USD) để tặng cho trại tế bần trong nhà thờ Thánh Rafael, nơi tá túc của các bệnh nhân nhí và những bệnh nhân mắc phải bệnh nan y…

Mê túc cầu và ghét đồng tính

Cartes sinh ngày 5/7/1956 trong một gia đình thuộc hàng đại gia ở thủ đô Asuncion. Theo lời khuyên của cha mình, người đại diện cho Công ty Cessna ở Paraguay, chàng thanh niên Cartes đã sang Mỹ học về kỹ thuật.  Trở về Paraguay năm 1989, Cartes đã rất năng nổ trong việc mua gom đất canh tác nông nghiệp, giành được quyền đại diện cho Hãng bia Budweiser, thành lập ngân hàng Amambay và xây dựng hàng loạt những nhà máy. Trong số này nổi lên có Tabacos del Paraguay S.A., hiện là nhà máy sản xuất thuốc lá lớn nhất nước.

Cartes dành thời gian rảnh rỗi cho câu lạc bộ bóng đá Libertad và từng làm giám đốc câu lạc bộ này cho tới năm 2012.

Trong thời gian vận động tranh cử Tổng thống, Cartes đã rất cổ xúy cho ý tưởng đất nước Paraguay có một ý nghĩa vô cùng to lớn đối với ông. Cartes liên tục nói với các nhà báo: “Không ở đâu trên trái đất này khiến tôi cảm thấy tự do như ở đây, tại đất nước Paraguay!” Đồng thời, ông cũng bộc lộ một quan điểm cứng rắn đối với nhiều vấn đề nhạy cảm, thí dụ như việc cho phép hôn nhân đồng giới. Trong một cuộc giao lưu với cử tri, Cartes từng so sánh những người đồng tính với loài tinh tinh trên núi. Và khi các chuyên viên trong Ủy ban Vận động bầu cử của ông khuyên ông nên xin lỗi cộng đồng đồng tính thì ông đã dứt khoát từ chối và tuyên bố rằng ông sẵn sàng bắn “vỡ ống khói” nếu như con trai ông lại bỗng dưng dở chứng đòi tổ chức đám cưới đồng tính…

Kinh doanh “ngầm”

Những đối thủ chính trị của Cartes thường hay tung ra những lời phê phán ông liên quan tới việc kinh doanh thuốc lá và những đồn đại về chuyện ông có thể dính líu tới những hoạt động buôn bán bất hợp pháp. Nhà báo Pablo Erken trong một cuộc tranh luận trên Đài phát thanh Monumental đã thẳng thừng tuyên bố: “Anh không thể trở thành Tổng thống. Anh bán thuốc lá. Anh kinh doanh chết chóc!”. Thế nhưng, khi đó, ứng cử viên Cartes đã tự tin phản bác ngay: “Anh có thể khó chịu khi nghe câu này. Nhưng tôi kiểu gì cũng trở thành Tổng thống!”.

Nhà báo Erken từng buộc tội Cartes về việc kinh doanh thuốc lá không chỉ một lần. Ngay từ năm 2011, Erken đã đặt ra câu hỏi: “Một khi lên nắm chính quyền thì Horacio Cartes sẽ tiến hành chính sách bảo vệ sức khỏe nhân dân như thế nào? Liệu ông ấy có từ chối những lợi ích của mình với tư cách là nhà sản xuất thuốc lá hay không?” Và Erken cũng kêu gọi “đóng mọi cánh cửa và ngăn mọi con đường đối với tất cả các nhà máy sản xuất thuốc lá” của Cartes…

Cartes không chỉ bị phê phán vì ông  công khai kinh doanh thuốc lá. Vài năm trước đây, tờ báo có uy tín lớn ở Argentina là La Nacion đã đưa tin rằng, theo những tài liệu mà báo có, gần 60% số lượng thuốc lá buôn lậu vào thị trường Argentina đã xuất phát từ một nhà máy nằm trong quyền sở hữu của Cartes. Một ủy ban của Quốc hội Brazil cũng từng đưa ra một kết luận tương tự: Tỉ lệ thuốc lá đến từ Paraguay  trong thị trường chợ đen ở Brazil là gần  41%.

Các nhà quan sát sở tại ở Paraguay đã không chỉ một lần đưa ra nhận xét rằng, nhà máy thuốc lá nằm trong quyền sở hữu của Cartes là Tabesa dù danh nghĩa chính thức không xuất khẩu hàng sang Argentina hay Brazil nhưng không có gì khó khăn nếu muốn mua sản phẩm của nhà máy này ở hai quốc gia châu Mỹ Latinh. Thế nhưng, tổng giám đốc nhà máy là Jose Ortis đã thản nhiên trả lời các thắc mắc từ phía các nhà báo Argentina về chuyện này: “Chúng tôi không biết sản phẩm của chúng tôi được tiêu thụ ở đâu và nói chung, đó không phải là vấn đề mà chúng tôi cần quan tâm!”.

Có thể dính líu tới buôn bán ma túy

Năm 1989, Cartes từng bị kết án vì những phi vụ gian lận tài chính, nhưng sau đó lời buộc tội này lại được xóa. Năm 2000, cảnh sát từng giữ một máy bay chở đầy ma túy (340kg thuốc phiện và 20kg cocaine) ở khu trang trại La Esperanca của Cartes. Tuy nhiên, ông vẫn được trắng tội vì biện bạch rằng, đó là máy bay hạ cánh khẩn cấp xuống đất nhà ông chứ không phải của ông…

Cũng phải nói rằng, ông chú của Tổng thống Cartes mới đây (ngày 29/7) đã bị bắt ở không phận quốc gia láng giềng Uruguay vì tội lái máy bay chở tới 400kg thuốc phiện… Ngay khi hay tin này, ông Cartes đã cho người đưa ra tuyên bố rằng, những mối quan hệ ruột thịt với nguyên thủ quốc gia không phải là lý do để lẩn tránh trách nhiệm hình sự…

Trong một tài liệu của Bộ Ngoại giao Mỹ mà website WikiLeaks từng công bố, Cartes được mô tả như một trong những nhà cung cấp thuốc lá lậu hàng đầu vào thị trường Brazil. Trong một số tài liệu khác cũng của WikiLeaks có thông tin về sự dính líu của Cartes vào việc rửa tiền buôn bán ma túy trong khu vực “ngã ba biên giới” (nơi tiếp giáp giữa các nước Paraguay, Argentina và Uruguay) thông qua ngân hàng của chính ông là Amambay. Trong một số tài liệu khác nữa có nhắc tới một đối tác của Cartes là Osvaldo Salum, người bị nghi ngờ là nhà cung cấp thuốc lá lậu vào thị trường Mỹ…