Những bước tiến thầm lặng của bóng ném Việt Nam
Là một trong những môn thể thao cơ bản của Olympic, bóng ném thường xuyên nằm trong chương trình thi đấu Thế vận hội. Việt Nam cũng sở hữu những đội tuyển bóng ném rất mạnh, nhưng lại chưa được công chúng biết đến nhiều.
Môn thể thao thú vị
Bằng một cách nào đó, người hâm mộ thể thao luôn có một số kiến thức nhất định về bóng ném. Lý do thật đơn giản: Bóng ném thường xuyên xuất hiện trong những kỳ đại hội thể thao lớn như Olympic, ASIAD hay SEA Games. Sóng truyền hình trực tiếp cũng thường xuyên chuyển cảnh qua những trận đấu của môn thể thao này.
Về cơ bản, bóng ném là môn thi đấu ngược lại với bóng đá. Ngoại trừ thủ môn được dùng chân trong vòng cấm, những cầu thủ còn lại chỉ được dùng tay. Môn thể thao này cũng có cách tính phạm lỗi, ném biên, ném phạt đền giống bóng đá. Vì lý do đó, huấn luyện và phát triển bóng ném không phải công việc đơn giản với những người làm chuyên môn.
"Bóng ném là môn khó làm. Công tác huấn luyện bóng ném cần có giáo án hoàn chỉnh rèn luyện kỹ thuật cơ bản, cũng như nhận thức chiến thuật cho VĐV không khác bóng đá", một HLV chia sẻ. Trên thực tế, bóng ném thế giới trong những năm gần đây đã chuyển mình rất nhanh. Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật đó. HLV, VĐV phải liên tục làm mới mình.
Một trong những kỹ thuật được cải tiến không ngừng trong thời gian qua là cú ném xoáy. VĐV ném bóng dứt điểm bây giờ không chỉ "lừa" thủ môn bằng những động tác ném giả như trước. Họ còn phải tập thực hiện những cú ném xoáy. Đó là cú ném đưa bóng bay theo hướng ra ngoài khung thành, nhưng đổi hướng vào trong sau khi chạm đất.
Tại sao thực hiện cú ném xoáy lại khó? Chúng ta sẽ hiểu rõ hơn nếu cầm một quả bóng ném trên tay. Quả bóng này rất nặng và khó nảy. Nếu ta ném bóng xuống sàn thi đấu theo cách thông thường, bóng có thể dính xuống mặt sàn, hoặc gần như không lăn. Chỉ có những cú ném với lực rất mạnh mới có thể đưa bóng nảy cao và xoáy trên sàn thi đấu.
Một cú ném xoáy đòi hỏi VĐV phải có thông số tốt về kỹ thuật và thể hình. Họ cần rèn luyện thực hiện cú ném đúng động tác để không gặp chấn thương, cũng như quả bóng bay với quỹ đạo khó lường nhất. Ngoài ra, việc rèn luyện thể lực cũng như các nhóm cơ và xương đều rất quan trọng. Bởi, đây là môn thể thao vận động liên tục trong thời gian dài.
Vì những lý do trên, bóng ném được xếp vào một trong những môn thể thao đồng đội khó làm nhất. Các giải bóng ném quốc gia thường chỉ ghi nhận trên dưới 10 đội tham gia tranh tài. Bên cạnh Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, những địa phương có đội bóng ném gồm có Đà Nẵng, Bình Định, Yên Bái, Hà Giang; và thực lực giữa các đội chênh lệch khá lớn.
Hà Nội và TP Hồ Chí Minh có lực lượng rất mạnh trong môn bóng ném. Trung tâm huấn luyện thể thao Hà Nội còn có một sân cát phục vụ tập luyện bóng ném bãi biển. Đây cũng là hai địa phương đóng góp nhiều thành viên cho đội tuyển quốc gia. Trong khi đó, Bình Định có lợi thế về đội bóng ném bãi biển, đặc biệt là bóng ném bãi biển nữ.
Bóng ném Việt Nam đang ở đâu?
Điều thú vị ít ai biết là Việt Nam đang sở hữu các đội tuyển bóng ném hàng đầu khu vực. Tại giải vô địch bóng ném Đông Nam Á vừa qua, Việt Nam vào chung kết trong cả 4 nội dung. Các tay ném Việt Nam giành 3/4 HCV và 1 HCB, bao gồm những chiến thắng ấn tượng ngay trước chủ nhà Thái Lan.
Nội dung duy nhất bóng ném Việt Nam không thể vô địch tại giải Đông Nam Á vừa qua là bóng ném trong nhà nam. Tại hạng mục này, đội tuyển Việt Nam chỉ chịu thua sát nút Thái Lan với cách biệt điểm số không quá lớn. Trong khi đó, trong 3 trận chung kết còn lại, Việt Nam đều đánh bại chủ nhà bằng chiến thắng thuyết phục, với khoảng cách rõ rệt.
Ở hạng mục bóng ném bãi biển, Việt Nam sở hữu 2 đội tuyển đẳng cấp châu lục, từng đủ điều kiện giành vé tham dự World Games. Bóng ném Việt Nam cũng có liên đoàn quốc gia, hoạt động và vận hành tương đối hiệu quả. Các giải vô địch quốc gia được tổ chức có chất lượng chuyên môn cao.
Lý do giúp bóng ném Việt Nam có mặt bằng trình độ chuyên môn cao vì đây là môn nằm trong hệ thống các môn thể thao thành tích cao. Bên cạnh đó, đây cũng là môn thi đấu được xã hội hóa ở một mức độ nhất định.
Nhiều trường đại học, cao đẳng của Việt Nam đã đưa bóng ném vào chương trình đào tạo. Đây có thể xem như một trong những nguồn tuyển chọn VĐV tiềm năng cho bóng ném Việt Nam trong tương lai. Ngoài ra, một số giải đấu giữa các đội bóng ném đại học của Việt Nam đã được tổ chức. Sân chơi này giúp VĐV có thêm môi trường cọ xát, nâng cao trình độ.
Bóng ném được đưa vào chương trình giảng dạy bậc đại học, và vì thế, môn thể thao này tại Việt Nam được ghi nhận có mặt bằng trình độ văn hóa của VĐV rất cao. Gần như toàn bộ tuyển thủ bóng ném Việt Nam được triệu tập lên đội tuyển quốc gia đều có bằng đại học. Không ít người đã nhận bằng thạc sĩ, thậm chí có dự định học lên bậc cao hơn.
Ở một góc độ nào đó, bóng ném Việt Nam đã đi rất xa so với nhiều môn thể thao khác ở một vài khía cạnh. Đây cũng là “chân kiềng” để bóng ném có thể trở thành một môn thể thao mũi nhọn. Trong đó, khía cạnh quan trọng nhất là khâu xã hội hóa thể thao, nền tảng cốt yếu để phát triển thể thao thành tích cao, cũng như thể thao chuyên nghiệp sắp tới.
Khoảng trống để phát triển
Thành tích tại các giải vô địch Đông Nam Á cũng như SEA Games đã cho thấy thực lực của bóng ném Việt Nam. Tuy nhiên, chỉ có các đội tuyển bóng ném bãi biển của Việt Nam mới có cơ hội thường xuyên tham dự giải đấu cấp châu lục. Ngược lại, đội tuyển bóng ném trong nhà hiếm khi nào thi đấu cấp độ lớn hơn khu vực Đông Nam Á.
Có 2 lý do khiến bóng ném trong nhà là môn Olympic, nhưng Việt Nam lại chưa thể thi đấu các giải châu lục. Thứ nhất là khoảng cách về trình độ. Thái Lan là đội tuyển hiếm hoi thường xuyên cử đội tuyển bóng ném trong nhà tham dự các giải vô địch châu Á, bao gồm ASIAD. Bên cạnh đó còn có Indonesia và Malaysia, những đội tuyển yếu hơn Việt Nam.
Indonesia và Malaysia không để lại quá nhiều dấu ấn tại Á vận hội. Đội tuyển của họ thường xuyên lót đường cho những đối thủ khác. Thái Lan từng gây ấn tượng nhất định khi lọt vào bán kết ASIAD 2018 ở hạng mục bóng ném trong nhà nữ. Nhưng đây cũng là giới hạn của họ, khi các VĐV Thái Lan thua kém hẳn so với Trung Quốc, Nhật Bản hay Hàn Quốc.
Trong trường hợp bóng ném Việt Nam tham dự các giải châu Á như 3 đội tuyển Đông Nam Á kể trên, họ có thể đạt vị trí top 4 châu lục ở hạng mục của nữ. Tuy nhiên, thứ hạng này chưa thể đảm bảo việc giành huy chương. Đó cũng là nguyên nhân dẫn tới lý do thứ hai: Bóng ném Việt Nam không có nhiều kinh phí để thi đấu nếu không có huy chương đem về.
Mô hình phát triển thể thao thành tích cao cần được quy đổi bằng những tấm huy chương. Đây là điều bóng ném bãi biển đã làm được. Ngược lại, bóng ném trong nhà vẫn đang trong quá trình tiệm cận trình độ châu lục. Bóng ném Việt Nam đang rơi vào khoảng trống trình độ. Các đội tuyển đã vượt khỏi "ao làng" SEA Games, nhưng chưa đủ khả năng thách thức sân chơi châu lục, tranh huy chương ASIAD hay giành vé Olympic.
Để giải quyết cho bài toán khó kể trên, bóng ném Việt Nam cần mở rộng nguồn tìm kiếm VĐV. Việc đó cần đi kèm với hành động tăng cường số giải đấu, phổ biến thêm về bóng ném đến cộng đồng. Tăng số đội tham dự các giải quốc gia sẽ là bước đầu tiên cần làm để hiện thực hóa mục tiêu đó.
Bóng ném cũng là môn thể thao quý tộc
Châu Âu là một trong những khu vực phát triển bóng ném đạt đến trình độ cao nhất. Ở đây có những giải vô địch quốc gia, cũng như cấp độ châu lục dành cho các câu lạc bộ. Nhiều đội bóng ném châu Âu quy tụ dàn VĐV đẳng cấp thế giới, đặc biệt là Pháp. Quốc gia này có những CLB bóng ném sở hữu quỹ lương không hề thua kém các đội bóng đá.
Paris Saint Germain là CLB bóng đá giàu nhất nước Pháp, và điều đó cũng đúng trong môn bóng ném. CLB bóng ném của PSG sở hữu dàn hảo thủ cùng tổng ngân sách lên tới hơn 16 triệu euro mỗi năm. Trong khi đó, CLB bóng ném "nghèo" nhất nước Pháp là Dijon cũng có ngân sách hàng năm xấp xỉ 3 triệu euro.
Khoản chi phí lớn nhất để vận hành một đội bóng ném là quỹ lương cho VĐV và HLV. Số tiền này tương đương một nửa ngân sách đội. Các khoản chi còn lại bao gồm lương của nhân viên khối hành chính, tiền duy trì và bảo dưỡng cơ sở vật chất cũng như kinh phí đi lại, lưu trú khi đi du đấu.
Những khoản chi nói trên của môn bóng ném được đảm bảo bằng nhiều nguồn thu. Trong trường hợp của bóng ném Pháp, họ có cơ chế thu hỗn hợp. Khối doanh nghiệp tư nhân đóng góp 1/3 ngân sách CLB thông qua tài trợ, địa phương góp khoảng 20%, tiền bán vé vào xem và áo đấu, giày, mũ CLB... chiếm 1/3. Phí bản quyền truyền hình các giải bóng ném cũng có nhưng không lớn, chỉ chiếm khoảng 4% cơ cấu doanh thu các CLB.
Tổ chức sòng bạc trong hội chợ “núp bóng” ném phi tiêu 
