APEC 2023: Niềm tin cho thế giới

Hội nghị thượng đỉnh doanh nghiệp APEC là sự kiện quan trọng nhất của cộng đồng doanh nghiệp khu vực châu Á - Thái Bình Dương, được tổ chức hằng năm nhân dịp Tuần lễ Cấp cao APEC, nhằm tạo cơ hội để các doanh nghiệp gặp gỡ, trao đổi trực tiếp và nêu các khuyến nghị lên các nhà lãnh đạo APEC.

Với chủ đề Kết nối và xây dựng các nền kinh tế bao trùm và tự cường, hội nghị đã đánh giá chặng đường hợp tác 30 năm qua của APEC kể từ Hội nghị Cấp cao lần đầu tiên tại đảo Blake, Hoa Kỳ (1993-2023), đồng thời thảo luận những định hướng hợp tác trong giai đoạn mới. Bên cạnh đó, các nhà lãnh đạo cũng chia sẻ đánh giá về tình hình kinh tế thế giới, những thách thức và cơ hội đang đặt ra với khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Như Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng khái quát trong bài phát biểu, “kinh tế thế giới hiện nay đang có những mâu thuẫn lớn, đó là: Kinh tế tăng trưởng, của cải ngày càng nhiều nhưng khoảng cách giàu nghèo gia tăng và tàn phá môi trường ngày càng nghiêm trọng.

Sau hơn 3 thập kỷ thế giới hưởng lợi từ toàn cầu hóa và hình thành nên mạng lưới quan hệ kinh tế quốc tế đan xen lợi ích, phụ thuộc lẫn nhau thì xu thế bảo hộ, phân tách lại gia tăng mạnh mẽ.

Khoa học-công nghệ phát triển nhanh chóng vượt bậc, với sức ảnh hưởng lan rộng toàn cầu nhưng khung khổ thể chế vẫn cơ bản giới hạn ở tầm quốc gia; khoa học - công nghệ đem đến cơ hội phát triển to lớn nhưng cũng tiềm ẩn hiểm họa khôn lường.

Chúng ta theo đuổi mô hình tăng trưởng khuyến khích tiêu dùng, thậm chí tiêu dùng quá mức nhưng lại không thể huy động đủ nguồn lực cho các mục tiêu phát triển bền vững.

Trên cơ sở thực tiễn đó, đại diện Việt Nam, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng gợi ý những giải pháp, bao gồm:

Thứ nhất, phải bảo đảm mối quan hệ tương hỗ lẫn nhau giữa tăng trưởng kinh tế với công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Thước đo thành công của một nền kinh tế không chỉ là quy mô và tốc độ tăng trưởng GDP mà phải tính đến phúc lợi người dân được hưởng và tác động đến môi trường cả trong ngắn hạn và dài hạn. Tăng trưởng kinh tế dựa vào tiêu dùng, khai thác tài nguyên cần được thay thế bằng mô hình kinh tế tuần hoàn, bền vững hơn. Ở phạm vi quốc gia, các chính sách phát triển kinh tế không chỉ nhằm tạo thuận lợi cho đầu tư kinh doanh của doanh nghiệp, mà còn nâng cao chất lượng việc làm, gia tăng thu nhập cho người lao động, góp phần bảo tồn môi trường sinh thái. Ở tầm khu vực và toàn cầu, hợp tác giữa các quốc gia không chỉ hướng đến cắt giảm khí thải, chuyển đổi năng lượng sạch, mà cần tạo điều kiện để các nước đang phát triển mở rộng quy mô nền kinh tế và thu hẹp khoảng cách phát triển. Cuối cùng, tại mỗi doanh nghiệp, triết lý kinh doanh mới là gắn kết lợi nhuận của doanh nghiệp với lợi ích chung của xã hội.

Thứ hai, duy trì nền kinh tế thế giới mở, kết nối song hành với bảo đảm an ninh kinh tế của các quốc gia. Đại dịch COVID-19 và những bất ổn vừa qua làm hiện rõ sự mong manh của nền kinh tế và chuỗi cung ứng trước các cú sốc. Bảo đảm ổn định và an ninh kinh tế là nhu cầu chính đáng của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, gia tăng bảo hộ, phân tách thị trường sẽ làm suy yếu nền kinh tế toàn cầu và đảo ngược những thành tựu đã đạt được của hội nhập kinh tế quốc tế. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các quốc gia để tăng cường khả năng ứng phó trước các cuộc khủng hoảng, xây dựng hệ thống quản trị kinh tế toàn cầu minh bạch, bình đẳng, bảo đảm cân bằng lợi ích của tất cả các quốc gia dù lớn hay nhỏ.

Thứ ba, quản trị toàn cầu về công nghệ (nhất là trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học) không chỉ hướng đến quản lý sự phát triển của các loại công nghệ, mà còn phải giải quyết các hệ quả kinh tế - xã hội, văn hóa, chính trị từ quá trình này. Việc định hình luật lệ, quy định, tiêu chuẩn chung phải tính đến trình độ phát triển của mỗi quốc gia, bảo đảm tất cả các quốc gia dù lớn hay nhỏ và mọi người dân đều phải được hưởng lợi từ tiến bộ khoa học - công nghệ. Đồng thời, cần bảo đảm cân bằng giữa tạo môi trường thuận lợi cho phát triển khoa học - công nghệ với bảo đảm an toàn, an ninh và chủ quyền của mỗi quốc gia.

Thứ tư, cần ưu tiên nguồn lực cho các mục tiêu phát triển bền vững và bao trùm. Thế giới đã đi qua hơn nửa chặng đường của các mục tiêu phát triển bền vững 2030, nhưng khoảng cách giữa cam kết và thực thi còn quá xa. Với cách làm như hiện nay thì khu vực châu Á - Thái Bình Dương chỉ có thể hoàn thành các mục tiêu này vào năm 2065, tức là chậm hơn 35 năm so với kế hoạch ban đầu. Do vậy, yêu cầu cấp thiết là phải huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn tài chính công, tư, trong nước và quốc tế, cũng như đóng góp của các tổ chức và người dân. Các quốc gia phát triển cũng cần thực hiện tốt hơn cam kết đóng góp 0,7% tổng thu nhập quốc gia để hỗ trợ cho các quốc gia đang phát triển.

Những ý kiến này trùng khớp với quan điểm chung, từ các nhà lãnh đạo quốc tế trong cộng đồng APEC. Theo đó, Hội nghị đánh giá cao những đóng góp quan trọng của APEC trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế toàn cầu những thập kỷ qua; khẳng định APEC cần tiếp tục là động lực then chốt cho tăng trưởng kinh tế trong một thế giới đang đối mặt với nhiều rủi ro.

Song song, APEC cần phát huy những thành tựu và bài học của ba thập niên qua, tiếp tục đẩy mạnh triển khai Tầm nhìn APEC đến năm 2040 về một cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương mở, năng động, tự cường và hoà bình vì thịnh vượng của người dân và thế hệ tương lai.

Về hợp tác thương mại, đầu tư và kết nối, các nhà lãnh đạo cam kết thúc đẩy môi trường thương mại và đầu tư tự do, mở, minh bạch, bao trùm, duy trì các thị trường mở và giải quyết các đứt gãy của chuỗi cung ứng. APEC tiếp tục ủng hộ hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ với vai trò trung tâm của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).

Hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng hệ sinh thái số không phân biệt đối xử cho doanh nghiệp và người tiêu dùng; thống nhất đẩy nhanh triển khai Lộ trình kinh tế internet/kinh tế số APEC, nhất là trong các lĩnh vực bảo mật dữ liệu, điện toán đám mây, mạng viễn thông, thương mại điện tử và thúc đẩy môi trường đổi mới sáng tạo. Với quyết tâm đẩy mạnh chương trình nghị sự về phát triển bền vững và bao trùm, hội nghị nhất trí cắt giảm và tiến tới loại bỏ hoàn toàn trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, đẩy nhanh chuyển đổi năng lượng sạch nhằm thực hiện mục tiêu toàn cầu về cắt giảm khí thải nhà kính về 0.

Hội nghị đã thông qua các nguyên tắc lớn về chuyển đổi năng lượng công bằng và an ninh lương thực trong hợp tác APEC, khuôn khổ và kế hoạch hành động giảm thiểu rủi ro thiên tai; nhất trí đẩy nhanh thực hiện mô hình kinh tế sinh học-xanh tuần hoàn; lồng ghép các nội dung bền vững và bao trùm vào hoạt động của APEC.

Các nhà lãnh đạo nhất trí cần nỗ lực hơn nữa nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân; mở rộng khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, thúc đẩy bình đẳng giới, nâng cao quyền năng cho phụ nữ, người thiểu số, các cộng đồng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

Đánh dấu việc Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 30 kết thúc thành công tốt đẹp, các nhà lãnh đạo nhất trí thông qua Tuyên bố Cổng vàng “Tạo dựng một tương lai bền vững và tự cường cho mọi người dân”, khẳng định vai trò lãnh đạo của APEC, cũng như vị thế là một diễn đàn hàng đầu của hợp tác kinh tế trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Về phía Việt Nam, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng nhấn mạnh: Sau đúng 25 năm gia nhập APEC, với mong muốn tiếp tục đóng góp cho tiến trình APEC, Việt Nam đề xuất đăng cai các hoạt động của năm APEC 2027. Các nhà lãnh đạo APEC đánh giá cao và ủng hộ mạnh mẽ đề xuất của Việt Nam, nhất trí đưa vào tuyên bố chung của hội nghị. Bên cạnh các hoạt động chính tại APEC, Chủ tịch nước cũng có hàng loạt cuộc tiếp xúc song phương với Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình; Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol, Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio; Quốc vương Brunei Hasanal Bolkiah, Thủ tướng Canada Justin Trudeau, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim, Tổng thống Peru Dia Boluarte, Thủ tướng Australia Anthony Albanese. Các cuộc gặp nhằm thúc đẩy hợp tác song phương giữa Việt Nam với các nước cũng như thúc đẩy hợp tác trong APEC.

Không chỉ vậy, diễn ra đồng thời với các hoạt động tại APEC, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và đoàn cấp cao Việt Nam cũng đã có nhiều hoạt động song phương với đối tác Hoa Kỳ, nhằm cụ thể hóa và thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.