Trợ giúp pháp lý bằng cả trái tim và niềm tin vào công lý

Một trong những vụ việc tiêu biểu thể hiện ý nghĩa nhân văn ấy là phiên tòa xét xử bị cáo M.V.Q diễn ra ngày 30/10/2025 vừa qua. Bị cáo M.V.Q là người dân tộc Tày, sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, thuộc hộ cận nghèo, trình độ học vấn thấp, không có việc làm ổn định và sống cùng mẹ già không biết tiếng Kinh. M.V.Q bị Viện kiểm sát nhân dân khu vực 3, TP Hà Nội truy tố về tội “Tàng trữ trái phép chất ma túy” theo điểm c khoản 1 Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017, 2025).

Với hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, nếu không có sự hỗ trợ từ nhà nước thông qua hệ thống trợ giúp pháp lý, bị cáo M.V.Q có thể đã không có khả năng tự bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Nhận được quyết định phân trợ giúp pháp lý từ Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước TP Hà Nội, Trợ giúp viên pháp lý Phan Thanh Bình đã trực tiếp tham gia bào chữa miễn phí cho bị cáo.

Trợ giúp viên pháp lý không chỉ là người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bị cáo, mà còn là người đồng hành, chia sẻ và giúp bị cáo hiểu rõ hơn quyền, nghĩa vụ của mình trước pháp luật. Trước phiên tòa, trợ giúp viên pháp lý đã cùng cơ quan tiến hành tố tụng tham gia hỏi cung bị can, chứng kiến giám định tang vật, đồng thời chủ động tìm hiểu hoàn cảnh gia đình bị cáo.

Do mẹ bị cáo không biết tiếng Kinh, việc thu thập thông tin gặp nhiều trở ngại. Trợ giúp viên pháp lý đã nhờ Công an địa phương kết nối với em họ của bị cáo, tìm hiểu thêm các tình tiết giảm nhẹ và xin xác nhận hộ cận nghèo. Tất cả tài liệu này được trợ giúp viên pháp lý chứng thực, bổ sung vào hồ sơ vụ án và gửi tòa án xem xét như là chứng cứ nhân thân có lợi cho bị cáo.

Tại phiên tòa, trợ giúp viên pháp lý Phan Thanh Bình đã trình bày bản luận cứ bào chữa chặt chẽ, nhân văn và thuyết phục, nhấn mạnh các yếu tố: Bị cáo có nhân thân tốt, phạm tội lần đầu, khối lượng ma túy rất nhỏ (0,338g), hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, trình độ nhận thức pháp luật hạn chế và có thái độ thành khẩn khai báo. Trợ giúp viên đề nghị hội đồng xét xử xem xét áp dụng các tình tiết giảm nhẹ theo quy định của Bộ luật Hình sự, đồng thời miễn án phí hình sự sơ thẩm cho bị cáo theo Nghị quyết 326/2016/UBTVQH14.

Lời bào chữa chân thành, đầy trách nhiệm ấy đã được hội đồng xét xử ghi nhận. Tòa tuyên phạt bị cáo 36 tháng tù giam, miễn án phí hình sự sơ thẩm. Bản án thể hiện sự nghiêm minh nhưng cũng đầy nhân đạo của pháp luật Việt Nam - vừa đảm bảo tính răn đe, vừa mở ra cơ hội để người phạm tội sớm làm lại cuộc đời.

Từ câu chuyện của bị cáo M.V.Q, có thể thấy pháp luật Việt Nam luôn kết hợp giữa tính nghiêm minh và tính nhân văn, thể hiện ở cách nhà nước bảo đảm quyền được bào chữa, quyền được trợ giúp pháp lý cho người yếu thế. Mỗi vụ việc được trợ giúp thành công không chỉ là một vụ án được giải quyết công bằng, mà còn là một minh chứng sinh động cho tinh thần “Nhà nước của dân, do dân và vì dân”, nơi công lý thuộc về mọi công dân, không phân biệt địa vị, hoàn cảnh hay dân tộc.