Campuchia gặp khó khăn sau khi EU kiềm chế thương mại

• Việt Nam – Campuchia tăng cường hợp tác phòng, chống tội phạm ma túy
• Bộ Tư lệnh cảnh vệ Quân đội Hoàng gia Campuchia thăm Công an TP Cần Thơ
• Giải mã 'hiện tượng' Campuchia: Tinh thần là vũ khí quan trọng

Ủy ban châu Âu hôm 12/2 tuyên bố sẽ đình chỉ truy cập miễn thuế đối với 40 sản phẩm từ Campuchia, bằng khoảng 20% xuất khẩu của nước này sang khối, tương đương 1,1 tỷ euro (1,19 tỷ USD). 

Quyết định này theo sau bản đánh giá 12 tháng của EU về tính đủ điều kiện của Campuchia đối với chương trình All But Arms của EU (EBA), cho phép các nước đang phát triển được miễn thuế cho tất cả các mặt hàng xuất khẩu trừ vũ khí và đạn dược. 

Thuế quan - 12% cho quần áo và lên tới 17% cho một số giày dép - sẽ có hiệu lực vào ngày 12/8 trừ khi Nghị viện và Hội đồng châu Âu phản đối trong vòng 2 tháng, hoặc 4 tháng nếu gia hạn.

Để ngăn chặn điều này, các nhà kinh tế hy vọng chi phí xuất khẩu cao hơn sẽ thấy một số sản xuất dệt may rời khỏi ngành công nghiệp may mặc quan trọng của đất nước. Ngành này trực tiếp sử dụng hơn 750.000 công nhân và tạo ra khoảng 9,5 tỷ đô la xuất khẩu trong năm ngoái - bằng hơn 1/3 tổng sản phẩm quốc nội (GDP). 

Mới đây, Công ty khổng lồ H&M của Thụy Điển - nguồn hàng từ các nhà máy ở Campuchia sử dụng khoảng 77.000 công nhân - đã báo hiệu những thay đổi trong chuỗi cung ứng của mình. Trong một tuyên bố, công ty cho biết việc rút EBA một phần sẽ hạn chế khả năng cạnh tranh của ngành dệt may Campuchia.

"Nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến các khoản đầu tư trong tương lai, cũng như khả năng dự đoán và niềm tin, hai yếu tố quan trọng nhất của một ngành hoạt động tốt", công ty viết. 

"Tập đoàn H&M muốn tiếp tục tham gia phát triển Campuchia theo hướng tích cực, bao gồm giảm nghèo và tăng cường nhân quyền. Tuy nhiên, do thiếu sáng kiến đầy đủ trong việc phát triển ngành dệt may Campuchia và việc rút một phần đặc quyền EBA, bây giờ chúng tôi sẽ đánh giá thêm về quyết định của EU sẽ tác động đến chiến lược kinh doanh và sản xuất của chúng tôi ở Campuchia như thế nào".

Stefan Pursche, người phát ngôn của Adidas của Đức, nơi cung cấp 22% hàng dệt may từ Campuchia - cơ sở sản xuất lớn nhất cho các sản phẩm đó - cho biết công ty đang xem xét ý nghĩa của quyết định của EU.

Trước thông báo hôm 12/2, 20 công ty may mặc quốc tế, bao gồm Esprit, Levi Strauss và VF Corporation, đã bày tỏ mối quan tâm về quỹ đạo của Campuchia trong một lá thư chung gửi qua Hiệp hội May mặc & Giày dép Mỹ. 

Thảo luận về quyết định của EU, người phát ngôn của hiệp hội, Alexander Gibson cho biết, ngoài chi phí sản xuất tăng, nó cũng sẽ "đánh vào danh tiếng của đất nước". 

Gibson nói: "Chúng tôi rất quan tâm đến tình hình quyền lao động ở nước này và tác động bất lợi tiềm tàng từ việc mất các ưu đãi này có thể gây ra cho người lao động và nền kinh tế của Campuchia".

Châu Âu là thị trường quan trọng đối với Campuchia, nhận 45% xuất khẩu trong năm 2018. Trong 11 tháng đầu năm 2019, tổng kim ngạch xuất khẩu của Campuchia sang EU đạt 5,2 tỷ euro. Trong số này, gần 90% là hàng may mặc, giày dép hoặc hàng du lịch. 

Một tuyên bố chung được xác nhận bởi 20 hiệp hội doanh nghiệp Campuchia, bao gồm Phòng Thương mại châu Âu tại Campuchia bày tỏ "hối tiếc" về quyết định của EU. Các nhóm ước tính chi phí sản xuất hàng hóa mục tiêu sẽ tăng 140 triệu đô la, nói rằng cải cách chính phủ đang được tiến hành có thể giúp bù đắp sự gia tăng, đặc biệt nếu kết hợp với kích thích của chính phủ.

"Chúng tôi hoàn toàn tin tưởng vào khả năng phục hồi của người dân Campuchia và cam kết hợp tác với những người bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi quyết định này để giảm thiểu thiệt hại tiềm tàng đối với thương mại, đầu tư và danh tiếng của Vương quốc", bản tuyên bố viết. 

"Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các thương hiệu quốc tế và các đối tác phát triển để củng cố và thúc đẩy các giá trị của quyền con người và lao động ở Campuchia, theo thông lệ quốc tế tốt nhất."

H&M nói sẽ xem xét lại việc tìm nguồn cung ứng từ Campuchia sau khi nước này mất một số đặc quyền thương mại của EU

Lệnh trừng phạt một phần được đưa ra vào thời điểm đã gặp khó khăn đối với nền kinh tế của Campuchia, trong nhiều năm đã đạt mức tăng trưởng hàng năm khoảng 7%. 

Sự bùng phát coronavirus dự kiến sẽ giáng một đòn mạnh vào ngành du lịch của nước này, nơi phụ thuộc nhiều vào du khách Trung Quốc và chiếm gần 20% GDP. Virus cũng đã bắt đầu tác động đến ngành may mặc của Campuchia, nơi dựa vào Trung Quốc để lấy nguyên liệu thô. Đình chỉ nhà máy ảnh hưởng đến khoảng 7.000 nhân công, với sự gián đoạn dự kiến sẽ xấu đi nếu sự bùng phát lan rộng.

Tóm lại, nhà kinh tế học kinh tế châu Á Alex Holmes cho biết cú đánh vào nền kinh tế bởi mức thuế mới được đặt ở mức khoảng 2% GDP. "Hầu hết ngay lập tức, điều này có khả năng đánh vào đầu tư trực tiếp nước ngoài, và một số công ty có khả năng chuyển sản xuất hiện có ra khỏi đất nước", ông nói. "Khi thay đổi thuế quan có hiệu lực, chúng được thiết lập để tác động mạnh đến xuất khẩu".

Nhà phân tích Fei Xue của Economist Intelligence Unit cho biết việc tăng xuất khẩu sang Mỹ của Campuchia sẽ giúp hạn chế tác động của thuế quan mới đối với tăng trưởng kinh tế nói chung. 

Thực tế là việc đình chỉ đã loại trừ các sản phẩm may mặc và giày dép có giá trị gia tăng cao, cũng như ngành sản xuất xe đạp đang phát triển nhanh, cũng sẽ giáng một đòn mạnh, Xue nói thêm. 

Nhưng với chi phí lao động ngày càng tăng, Xue cho biết các nhà sản xuất hàng may mặc có "tỷ suất lợi nhuận mỏng" sẽ bị "vắt kiệt" khỏi Campuchia bởi chi phí xuất khẩu cao hơn.

"Mức lương tối thiểu hàng tháng trong lĩnh vực may mặc và giày dép tăng lên 187 USD vào năm 2020, gần bằng mức lương ở Việt Nam và cao hơn nhiều so với Bangladesh", Xue nói. "Chúng tôi mong đợi sự hỗ trợ tài chính và chính sách nhiều hơn từ chính phủ để cải thiện điều kiện kinh doanh và giữ chân các khoản đầu tư nước ngoài trong các lĩnh vực bị ảnh hưởng".

Các quan chức chính phủ đã đánh dấu các cải cách làm giảm chi phí sản xuất, bao gồm giảm giá điện và các thủ tục xuất khẩu hợp lý. Bắc Kinh, nhà tài trợ lớn nhất của Campuchia, cũng tuyên bố sẽ hỗ trợ Campuchia giúp đối phó với tác động. Nhưng với Campuchia thường bị chỉ trích vì các rào cản đầu tư như cơ sở hạ tầng nghèo nàn, việc mất một số ưu đãi thương mại sẽ làm suy yếu sức hấp dẫn của nó so với các đối thủ cạnh tranh cho sản xuất chi phí thấp.

Hiroshi Suzuki, nhà kinh tế trưởng tại Viện Nghiên cứu kinh doanh Campuchia, cho biết các quốc gia như Bangladesh, Sri Lanka và Việt Nam - nước vừa ký thỏa thuận thương mại tự do với EU - là "những đối thủ cạnh tranh rất mạnh". Suzuki cho biết việc đình chỉ EBA và sự chậm lại ở Trung Quốc từ lâu đã được coi là rủi ro lớn cho nền kinh tế của Campuchia.

"Bây giờ, cả hai rủi ro lớn đã trở nên rõ ràng," ông nói. "Sự chậm lại của nền kinh tế Campuchia trong năm nay sẽ là không thể tránh khỏi".