Thực phẩm sạch “chống đói” của tương lai

• Được sử dụng thực phẩm sạch là một quyền của con người
• Bao giờ mới có mô hình kinh doanh thực phẩm sạch?
• Thực phẩm sạch từ nguồn - lựa chọn tiêu dùng mới

Vì vậy để duy trì "cái ăn cái mặc" cho loài người, nhất là tại các nước đang phát triển, các nhà khoa học đã bắt tay vào nghiên cứu tìm ra những loại thực phẩm mới ứng dụng nhiều tiến bộ công nghệ hiện đại nhằm giải quyết nguy cơ thiếu lương thực nhưng vẫn đảm bảo cung cấp thực phẩm có nguồn gốc thiên nhiên với đầy đủ dinh dưỡng.

Thực phẩm từ côn trùng

Theo Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc (FAO), hiện nay trên thế giới có khoảng 2 tỷ người (chủ yếu ở Đông Nam Á và châu Phi) có thói quen sử dụng côn trùng trong các bữa ăn hằng ngày như cào cào, châu chấu, nhộng hay sâu bướm. 

Đây là nhóm thực phẩm cung cấp nguồn protein rất dồi dào, hàm lượng mỡ và cholesterol thấp, nhiều canxi và sắt nên giới chuyên gia nhận định sẽ trở thành "nhân tố mới" trong cuộc chiến chống lại nguy cơ khan hiếm lương thực toàn cầu. Các nghiên cứu của Đại học Montana (Mỹ) cho thấy, hai loại côn trùng là sâu bướm và châu chấu có hàm lượng protein, canxi và sắt không kém gì thịt bò.

Cho đến năm 2016, các nhà khoa học đã nghiên cứu và phát hiện có tới 1.900 loài côn trùng có thể ăn được. So với gia súc, gia cầm và các loại thủy sản, thực phẩm côn trùng mang tính "bền vững" hơn, có sẵn, không phải nuôi trồng, sinh sôi nảy nở nhanh. Việc tiêu thụ côn trùng còn giúp giảm thiểu hiệu ứng nhà kính và ngăn chặn nạn phá rừng lấy đất làm khu vực canh tác. 

Các quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) đã chi tới 3 triệu USD để hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu và thử nghiệm độ an toàn của nhóm thực phẩm "rất tự nhiên" này. 

Trong khi đó tại Mỹ, một số công ty đã bắt đầu sản xuất các sản phẩm từ côn trùng trên quy mô công nghiệp. Họ cung cấp côn trùng sống cho vật nuôi, bột nghiền, côn trùng đông lạnh hoặc sấy khô. 

Đặc biệt, Hãng Exo đã tạo ra các thanh protein có nguồn gốc từ dế cho con người với vị giống như cỏ. Tuy nhiên, một trong những trở ngại lớn đối với việc tiêu thụ các loại sản phẩm dạng này là nhiều người vẫn còn lạ lẫm, thậm chí ghê sợ, kèm theo cảm giác thiếu an toàn và tin tưởng vào mức độ "sạch" của côn trùng. 

Một số nhà khoa học đã đùa vui rằng, ăn một miếng côn trùng đầu tiên chưa đủ "đã", mà phải thử thêm lần thứ hai rồi sẽ thấy khoái khẩu, và cuối cùng "nghiền" lúc nào không biết.

Tảo và rong biển

Tảo và rong biển đã được con người sử dụng từ lâu và thậm chí, cư dân tại nhiều nước trên thế giới còn sử dụng loại thực phẩm này hằng ngày. Trên toàn thế giới hiện nay có khoảng 145 loài rong biển, nhất là nhóm rong biển đỏ, nâu và xanh có thể dùng làm thực phẩm rất tốt. 

Dù vậy, đây dường như vẫn là một món ăn phụ nhưng trong tương lai, khi mà nguồn cung thực phẩm dần trở nên khan hiếm thì tảo và rong biển có thể sẽ trở thành một trong những ứng cử viên hàng đầu tạo nên món chính trong thực đơn của con người. 

Mới đây, các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm Sáng kiến thực phẩm tại Đại học bang Oregon (Mỹ) đã tạo nên một sản phẩm rất độc đáo từ tảo biển. Họ đã cho lai tạo và nuôi trồng thành công một chủng rong biển mang tên Dulse - với khả năng lớn nhanh hơn so với phiên bản ngoài tự nhiên, chứa nhiều loại khoáng chất, vitamin, chất chống oxy hóa và protein. Độc đáo hơn, loại rong biển này khi chiên lên sẽ có mùi tương tự như thịt xông khói, hứa hẹn trở thành món ăn khoái khẩu.

Thực phẩm từ rong, tảo biển.

Có thể nói, tảo và rong biển là những loại thực phẩm tương đối mới, rất hữu ích cho sức khỏe con người, có sẵn trên biển hay trong nguồn nước ngọt. Với tiềm năng to lớn như vậy nên trong tương lai sẽ có nhiều trang trại nuôi trồng tảo phát triển trên quy mô toàn cầu, nhất là ở khu vực châu Á. 

Hiện ở Anh có trại của Quỹ Seaweed Health Foundation, nuôi trồng rất nhiều tảo, rong biển phục vụ cho mục đích làm thực phẩm và bào chế dược phẩm. Đây là nguồn vật liệu sản xuất thực phẩm dùng cho chế độ ăn uống tiết thực để giảm béo, giảm cân và chữa bệnh. Riêng rong biển, hiện có trên 10.000 loài khác nhau, tại Anh có khoảng 630 loài nhưng chỉ có khoảng 35 loài có thể làm thực phẩm.

Thực phẩm sinh thái

Thực phẩm sinh thái được coi là một cải tiến đột phá trong lĩnh vực nông nghiệp, cho ra đời những sản phẩm nhân tạo giống hệt thực phẩm sinh học. Nó có thể thay thế những sản phẩm khan hiếm, đặc sản có trong tự nhiên, vừa đáp ứng khẩu vị của con người lại có tác dụng bảo toàn các loài động vật hoang dã đang có nguy cơ tuyệt chủng do con người không còn nhu cầu săn bắt chúng. 

Trong tương lai, khoa học sẽ cho ra đời những loại thực phẩm nhân tạo tổng hợp có nguồn gốc từ cây trồng hay động vật.

Cốc cà phê với vỏ ngoài có thể ăn được.

Ví dụ, một loại trứng do Công ty Hampton Creek Foods sản xuất từ các chất liệu thực vật có hương vị giống như trứng gà sinh học và khi dùng làm bánh hoặc các sản phẩm khác, người dùng không thể phân biệt được trứng gà thật và trứng gà nhân tạo. 

Bên cạnh đó, một sản phẩm độc đáo khác vừa được công bố đầu tháng 6 vừa qua là bánh mì kẹp thịt đầu tiên trên thế giới dùng thịt nuôi trồng từ tế bào gốc của gia súc do các chuyên gia ở Đại học Maastricht (Hà Lan) thực hiện. Nói cụ thể hơn, thịt dùng trong chiếc bánh này được làm từ tế bào cơ vai của hai con bò được nuôi tự nhiên. 

Tế bào được đưa vào một dung dịch dinh dưỡng để phát triển thành mô và sợi nhỏ thịt. Trung bình, trên 20.000 sợi thịt nhỏ kiểu này mới tạo ra 140 gram thịt, sau đó pha thêm gia vị, muối, bột trứng và bột mì, nghệ để tạo màu sắc giống như thịt sinh học.

Chưa dừng lại ở đó, thực phẩm sinh thái còn được thiết kế với những lớp bao bì "có thể tiêu hóa được". Lợi thế của loại bao gói này là mang tính môi trường, không gây hại cho thực phẩm và bảo quản được lâu dài, hạn chế tình trạng lãng phí thực phẩm, vì nó ăn được từ trong ra ngoài, rất tiện cho người tiêu dùng.

Điển hình như Công ty Wikecells (Mỹ) chuyên sản xuất các loại bao bì ăn được dùng đựng nước cam, cà phê, kem và các sản phẩm khác, có cấu trúc giống như vỏ các loại quả này. Đa số người tiêu dùng nhận xét các sản phẩm "ăn được cả gói" vừa ngon miệng, dễ tiêu hóa, lại bớt đi một lượng lớn bao gói mà hiện nay con người đang dùng để hạn chế rác thải và ô nhiễm môi trường.

Thực phẩm dạng lỏng và khô

Khi mà nguồn thực phẩm trở nên khan hiếm thì điều phải quan tâm sẽ là chất dinh dưỡng mà con người cần và cách tiêu thụ nào là dễ dàng nhất. Nhiều công ty thực phẩm trên thế giới bắt đầu tìm tới thực phẩm dạng lỏng để thay thế cho các bữa ăn thông thường. 

Hỗn hợp bột pha nước uống thay thế các bữa ăn thông thường.

Hãng Rosa Labs tại Mỹ đã đưa ra giải pháp mang tên Soylent - một hỗn hợp bột pha nước uống nhằm thay thế cho các bữa ăn thông thường mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng. 

Tương tự như vậy, Ambronite cũng là một loại thực phẩm dạng lỏng và được tuyên bố là có nguồn gốc hữu cơ. Ý tưởng này có thể cung cấp dinh dưỡng cho nhiều người và vẫn hạn chế tác động tới môi trường, nhưng nhiều ý kiến cho rằng cách làm này vẫn chưa thể thay thế cho "thực phẩm thật" về dài hạn.

Ngoài ra, Hãng Rosa Labs cũng đề xuất phương án "thực phẩm khô" thông qua xử lý áp suất cao. Đây là một kỹ thuật công nghiệp, dù không sử dụng nhiệt và hóa chất nhưng vẫn tiêu diệt được các loại vi khuẩn, giúp kéo dài thời gian bảo quản của nhiều loại thực phẩm. Đây là một cách phổ biến thường được áp dụng đối với các loại thực phẩm tươi sống, nhưng yêu cầu phải có nhiều loại thiết bị đắt tiền, cỡ lớn. 

Trên quy mô nhỏ, người dùng bình thường có thể dùng các máy sấy thương mại để chuyển những loại thực phẩm tươi thành thức ăn nhẹ, thảo mộc sấy khô, bò khô hoặc một số loại thức ăn khô khác có thể dự trữ lâu ngày. 

Hiện tại, các thiết bị loại này đang được nhiều gia đình trên thế giới áp dụng nhằm bớt lệ thuộc vào các loại thực phẩm đông lạnh hay các cửa hàng thức ăn nhanh…