Tấm vải và lá thư của Bác Tôn
Khi kể cho tôi nghe chuyện này, bà Quang cứ dặn đi dặn lại tôi đừng viết gì để người đọc hiểu lầm là bà muốn nói về mình. Bởi vì bà sống lặng lẽ, khiêm nhường, nhiều người không biết bà là một trong hai người con nuôi được Bác Tôn thương yêu như con đẻ.
Cô bé mồ côi cha, đi ở…
Năm cô bé Ngọc Quang mới 10 tuổi thì cha mất. Mẹ là một người phụ nữ đẹp nhất nhì vùng Long Điền (Bà Rịa - Vũng Tàu) nên có rất nhiều người đàn ông theo đuổi. Khi đi bước nữa, mẹ gửi cô bé lại cho một người bà con.
Thế là, từ năm 10 tuổi, cô bé Ngọc Quang đã không còn được sống trong tình thương yêu của cha mẹ, một mình thui thủi trong nhà người họ hàng xa làm nghề nem chạo, làm mọi việc như một con ở. Có lần gánh hát về diễn, bạn bè rủ đi xem, nhưng chủ nhà bắt lọc hết một đống bì lợn mới được đi. Khi xong việc thì cũng tan buổi diễn, cô bé Quang tủi thân, chỉ biết khóc một mình!
Năm 1945, Ngọc Quang 18 tuổi. Cách mạng Tháng Tám như một làn gió mới tràn về quê hương, làm thay đổi đời cô. Như con chim sổ lồng, Ngọc Quang cùng các bạn tham gia sinh hoạt thanh niên Tiền phong, ca hát vận động đồng bào ủng hộ Tuần lễ vàng nhân ngày lễ độc lập. Đầu năm 1946, do hoạt động phong trào tích cực, cô được ra Bắc học tập.
Ra tới Hà Nội, Ngọc Quang được điều về Phòng liên lạc Nam Bộ, ở 19 phố Tông Đản. Phòng Liên lạc Nam Bộ khi đó do ông Nguyễn Văn Cái phụ trách, có con gái của Bác Tôn là Tôn Thị Hạnh và Tôn Thị Nghiêm, cùng Ngọc Quang, Tuyết Dung và một số người khác.
Thương Ngọc Quang mồ côi cha, xa mẹ từ nhỏ, nay lại xa quê hương một mình ra Bắc; thương Tuyết Dung tuy ít tuổi đã có lòng yêu nước, dám xa gia đình theo bộ đội nay đây mai đó, Bác Tôn nhận cả hai người làm con nuôi. Ngọc Quang gọi chị Hạnh là chị Hai, chị Nghiêm là chị Ba, còn Tuyết Dung ít tuổi nhất là em út trong gia đình.
Một hôm Bác Tôn nói với Ngọc Quang:
- Con còn trẻ, rất cần có kiến thức và văn hóa. Ba muốn cho con đi học tiếp để phục vụ cách mạng lâu dài. Con nghĩ sao?
Vì đã được học cứu thương trước khi ra Bắc nên Ngọc Quang không muốn đi học văn hóa, ngỏ ý xin Bác Tôn cho vào bộ đội để chăm sóc thương bệnh binh. Bác Tôn giao ông Cái viết thư giới thiệu Ngọc Quang với bác sỹ Trần Hữu Nghiệp, Tổng Thanh tra Quân y toàn quốc để bác sỹ bố trí công việc cho Ngọc Quang.
Bác Tôn chỉ dặn Ngọc Quang thật ngắn gọn: "Làm việc gì con cũng phải hết lòng phụng sự Tổ quốc".
Cuối năm 1946, kháng chiến toàn quốc bùng nổ, Ngọc Quang theo đơn vị sơ tán khỏi Hà Nội; còn Bác Tôn và hai chị Hạnh, Nghiêm cũng đã rời Thủ đô lên chiến khu Việt Bắc.
Bữa cơm gia đình sau hơn 10 năm xa cách
Đầu năm 1947, theo nguyện vọng, Ngọc Quang được cùng đoàn của bác sỹ Trần Hữu Nghiệp trở về miền
Hết sốt, chị nóng lòng chờ mà mãi không thấy người đến đón. Chị trở thành y tá của Viện Quân y này. Cũng chính ở đây chị gặp và yêu anh Nguyễn Thanh Phúc, quê Quảng Trị, chiến sĩ quân tình nguyện Việt
Sau năm 1954, chị chuyển về chăm sóc sức khỏe cho các cháu Trường học sinh miền
Về Hà Nội, biết tin cha nuôi đã giữ cương vị rất cao của Nhà nước, nhiều lần Ngọc Quang định đến thăm, nhưng rồi lại không dám. Chị nghĩ, sau hơn 10 năm xa cách, không biết Bác Tôn còn nhớ tới cô bé mồ côi phải đi ở ngày nào, được Bác nhận làm con hay không?
Cho đến một lần Bác Tôn gái bị ốm phải vào Bệnh viện Việt-Xô chữa trị, Ngọc Quang được gặp Bác. Trong một lần hai bác cháu trò chuyện rất vui, Ngọc Quang đã thưa chuyện năm 1946 Bác Tôn đã nhận chị làm con cùng Bác gái.
Thế rồi, một ngày chủ nhật, Bác Tôn cho người đón Ngọc Quang lên nhà. Sau hơn 10 năm xa cách, nay hai cha con mới lại gặp nhau, mừng mừng, tủi tủi. Bác Tôn rất vui khi biết người con nuôi khi xưa nay đã trưởng thành, là đảng viên, công tác được tín nhiệm, có gia đình riêng hạnh phúc…
Chủ nhật sau đó, Bác Tôn cho làm một bữa cơm, họp mặt đông đủ gia đình và người phục vụ để giới thiệu vợ chồng người con nuôi sau hơn 10 năm mới gặp lại.
Sau này Bác Tôn viết giấy gửi các cơ quan có trách nhiệm làm thủ tục để chị Ngọc Quang được mang họ Tôn của Bác.--PageBreak--
Tấm vải cho con rể và lá thư gửi cháu trai
Những ngày còn công tác, gia đình chị Ngọc Quang ở dốc Thọ Lão, Hà Nội. Ngày chủ nhật nào không phải trực ở bệnh viện, chị lại đèo con lên thăm ông ở 35 Trần Phú. Thấy chị đi chiếc xe đạp quá cũ, phụ tùng nhiều thứ bị hỏng, có lần Bác Tôn ái ngại, tự tay lấy bộ đồ nghề riêng ra sửa xe cho con, dặn con đi xe cẩn thận kẻo làm ngã cháu.
Mỗi lần các cháu lên chơi ông đều có quà cho cháu, khi thì gói kẹo, quả cam, khi thì quyển họa báo có tranh ảnh in mầu rất đẹp. Bà vợ của ông Nguyễn Văn Tạo, Bộ trưởng Bộ Lao động, đồng hương với Bác Tôn, gửi biếu Bác mấy chiếc bánh ít tự gói, Bác cũng để dành cho các cháu.
Có lần, chị Ngọc Quang đưa cháu Phong, con trai út lên thăm ông bà, mải chơi Phong ngã trên võng xuống đất. Chị chưa kịp đỡ con, đã thấy ông vội chạy đến, chân chỉ kịp xỏ một chiếc dép; còn bà, đang giặt, chùi cả hai tay đầy xà phòng vào áo, chạy vào!
Khi anh Nguyễn Thanh Phúc, chồng chị Ngọc Quang, chuyển ngành về công tác tại Bộ Công nghiệp nhẹ, mỗi lần được cử tháp tùng đoàn công tác của Chính phủ do Phó Thủ tướng Lê Thanh Nghị làm Trưởng đoàn sang các nước xã hội chủ nghĩa nhận viện trợ là một lần phải mượn quần áo com-plê của Bộ Tài chính.Quần áo may sẵn, không mấy khi mặc vừa, lần thì rộng, lần thì hẹp, có lần chị Quang còn phải sửa lại trước lúc anh lên đường.
Biết chuyện, một hôm Bác Tôn gọi Ngọc Quang đến:
- Ông Pốt-goóc-nưi, Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô gửi tặng Ba hai tấm vải đủ để may hai bộ com-plê. Ba dành cho anh Lập, Thư ký của Ba một tấm, còn tấm này con mang về may com-plê cho chồng con. Mỗi lần đi công tác nước ngoài Phúc lại phải mượn quần áo, Ba thấy không tiện…
Năm 1972, cháu Nguyễn Thanh Bình, con trai thứ của chị Ngọc Quang tròn 17 tuổi, học xong phổ thông, mặc dù là học sinh giỏi, đủ điểm đi học nước ngoài nhưng đã xung phong vào bộ đội. Những ngày đầu tiên trong quân ngũ, Bình phải đeo balô đựng đá, tập hành quân.
Một lần hành quân đường dài, từ Sơn Tây ngược lên Hoà Bình, qua dốc Cun, quãng đường hơn 100km, buổi tối dừng chân nghỉ tạm trong một ngôi nhà sàn, Bình bị mất đôi dép cao su. Bình phải đi chân đất, cả hai bàn chân phồng rộp, rớm máu.
Khi được về phép, thấy con gầy và sút cân, hai vai đeo balô đựng đá còn bỏng rát, thương con, chị Ngọc Quang ứa nước mắt. Một lần lên thăm Bác Tôn, chị xót xa "than" với Bác, Bác Tôn nhẹ nhàng khuyên chị:
- Cháu Bình còn trẻ mà đã hăng hái xung phong đi bộ đội là rất tốt. Chiến tranh trai tráng không đi đánh giặc thì ai đi? Con phải động viên cháu vượt khó khăn, hoàn thành nhiệm vụ. Ngay như con đó, mười mấy tuổi đã đi kháng chiến còn gì!
Mấy hôm sau, Bác Tôn cho gọi chị Ngọc Quang. Khi chị lên nhà thì thấy Bác Tôn đã chờ sẵn, đưa cho chị 20 đồng và một lá thư:
- Ba gửi cho cháu Bình mấy đồng và viết cho cháu lá thư. Con xem rồi gửi giùm cho Ba…
Cầm tiền ông gửi cho cháu, đọc những dòng chữ ông viết cho con trai mình, chị Quang rưng rưng nước mắt:
"Hà Nội 30/5/1972
Cháu Bình thân mến,
Ông lấy làm tiếc không gặp được cháu, khi cháu từ biệt lên đường đi nhận nhiệm vụ.
Ông cũng biết rằng đường của cháu đi bằng chân xa hơn 100 cây số, từ lúc ra đi đến lúc tới nơi. Trong quá trình đó thiếu nước uống, cơm ăn, con người cháu hầu như lõa liệt, nhưng cháu vẫn cố gắng lê lết đến tận nơi.
Đó là 1 cuộc rèn luyện của quân đội, chắc thế! Chứ tại sao không đựng nước trong bidon, không cơm vắt mang theo? Thế mà đến nơi cháu lại vui cười, thích thú.
Đây là 1 biểu hiện quyết tâm chịu đựng mọi gian khổ thử thách. Đó là cháu đã nâng cao tinh thần chiến sĩ kiên cường bất khuất.
Ông ước mong cháu sẽ luôn luôn khỏe mạnh, bền bỉ tiếp tục thực hiện chí khí quang vinh đó cho đến bước cuối cùng của con đường mà cháu đã bắt đầu!
Chúc cháu vui khỏe và tự hào!
Ông hôn cháu!
Tôn Đức Thắng".
Nguyễn Thanh Bình cảm động nhận 20 đồng ông cho, mang theo lá thư và lời dặn của người ông kính mến ra trận. Năm 1975 Bình là lính thông tin của Quân đoàn I, tham gia chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Hiện nay Nguyễn Thanh Bình là Phó ban Tổ chức của Tập đoàn Dệt may Việt
Từ nhiều năm nay, vợ chồng bà Tôn Thị Ngọc Quang chuyển vào sống tại TP Hồ Chí Minh.
Ngày 30/3 năm nay là ngày giỗ lần thứ 28 Chủ tịch nước Tôn Đức Thắng. Như mọi lần có mặt ở Hà Nội vào ngày giỗ này, bà Tôn Thị Ngọc Quang lại cùng chồng, con đến dâng hương trước bàn thờ cha mẹ, ông bà ở nhà chị Tôn Thị Hạnh, rồi cùng vợ chồng chị Hạnh và các cháu lên mộ viếng cha, viếng ông tại Nghĩa trang Mai Dịch, Hà Nội.
Bà Ngọc Quang nói với tôi, ơn sâu nghĩa nặng đối với cha mẹ nuôi Tôn Đức Thắng, đối với anh chị Hạnh, Nghiêm, suốt đời ghi lòng tạc dạ, không bao giờ quên
