Sẽ giữ ghế nóng dài hơi

Theo đó, Marise Payne sẽ chịu trách nhiệm giám sát các cam kết quân sự chưa hoàn tất và một số hợp đồng quốc phòng quan trọng nhất của Australia trong một thế hệ. Quan trọng hơn, gánh nặng đặt trên vai nữ Bộ trưởng là rất lớn khi bà phải đưa ra kế hoạch quốc phòng trong 20 năm tới cho Chính phủ tân Thủ tướng Malcolm Turnbull.

Trải nghiệm nhiều chức vụ

Marise Payne sinh năm 1964 ở thành phố Sydney. Bà tốt nghiệp khoa Nghệ thuật và luật tại Trường Đại học New South Wales. Bà trở thành thành viên đảng Tự do năm 1982, và cũng là nữ Chủ tịch Liên bang đầu tiên (từ năm 1989 đến 1991) của tổ chức chính trị trung hữu Phong trào Thanh niên Tự do hàng đầu Australia.

Năm 1997, bà Payne là nghị sĩ đại diện cho người dân New South Wales tại Thượng viện Australia, và tiếp tục được bầu làm nghị sĩ của bang này vào các năm 2001, 2007 và 2013. Nữ chính trị gia từng làm cố vấn chính trị cho một số nhân vật quan trọng nhất của đảng Tự do, đảm nhiệm nhiều chức vụ quyền lực như Bộ trưởng Phát triển bản địa và việc làm, hay Bộ trưởng Hội đồng Chính phủ Australia và Bộ trưởng Nhà ở. Bà đóng vai trò tích cực trong Thượng viện, đã tham gia và từng đảm trách qua hàng loạt các ủy ban lập pháp và chính sách tại Quốc hội Australia, bao gồm cả Ủy ban Đặc quyền Thượng viện và Ủy ban Thường vụ chung về ngoại giao và thương mại.

Tháng 9/2013, Marise Payne được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Dịch vụ nhân sinh trong chính phủ liên minh mới của cựu Thủ tướng Tony Abbott - người đã bị tân Thủ tướng Malcolm Turnbull “lật đổ” trong cuộc bỏ phiếu nội bộ đảng Tự do giữa tháng 9 vừa qua. Ngay sau khi ông Turnbull lên nắm quyền và chính thức thành lập nội các mới, Marise Payne đã được chỉ định vào vị trí Bộ trưởng Quốc phòng và trở thành người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử Australia được nhận chức vụ vô cùng quan trọng này. Quyết định bổ nhiệm Marise Payne nói chung đã nhận được sự đồng tình từ công chúng. Theo các nguồn tin, có nhiều ý kiến cho rằng đây là thời gian thích hợp nhất để Australia có một nữ bộ trưởng dày dạn kinh nghiệm như bà Payne.

Thủ tướng Malcolm Turnbull ca ngợi bà Marise Payne là một trong những “thượng nghị sĩ có năng lực và kinh nghiệm, luôn hoàn thành xuất sắc việc hiện đại hóa các dịch vụ của chính phủ”, dù có vẻ rất kín tiếng. 

Ông cũng khẳng định rằng nữ chính khách này rất xứng đáng với vị trí đứng đầu Bộ Quốc phòng, theo hướng xây dựng một chính phủ hiện đại trong thế kỷ XXI gắn liền với những đòi hỏi phải đổi mới trong bối cảnh thế giới liên tục biến động. Quyết định này hoàn toàn có căn cứ khi Australia đang phải giải quyết nhiều vấn đề về an ninh như: gửi quân đến Iraq và Syria để chiến đấu chống nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS, hoàn thiện Sách trắng Quốc phòng hay giải quyết chương trình phát triển tàu ngầm tấn công trị giá 50 tỷ USD vẫn gây tranh cãi.

Marise Payne từng trải qua nhiều đời thủ tướng cực kỳ bảo thủ của Australia - đầu tiên là John Howard và đến Tony Abbott. Ngoài các hoạt động chính trị, bà Payne còn là một người yêu thích các hoạt động xã hội. Bà cùng với các tổ chức và doanh nghiệp địa phương giúp phát triển tiềm năng của khu vực. 

Bên ngoài Nghị viện, bà tích cực đấu tranh về quyền con người, công nghệ mới và những tác động của dân số lão hóa. Thế nhưng, trong suốt những năm tháng cống hiến cho Chính phủ Australia, bà bị nhiều cá nhân đánh giá thấp trong quãng thời gian quá dài. Thậm chí, có người mỉa mai rằng việc bà Payne nắm giữ chức vụ quyền lực đến vậy chỉ là cách ông Turnbull đang “thưởng” cho những người ủng hộ mình.

Bất chấp việc bị kiềm chế trên chính trường, Marise Payne vẫn là nhân vật quyền lực. Các quan điểm tiến bộ của Thượng nghị sĩ Payne từng gây chú ý cho mọi người trong 19 năm bà làm việc ở Quốc hội Australia. Trong bài diễn văn đầu tiên tại Thượng viện, bà Payne chỉ trích mạnh mẽ đảng Một Quốc gia, phê phán các nhà bình luận cánh tả của giới truyền thông, tấn công thái độ phân biệt đối xử đối với những nạn nhân HIV/AIDS và kêu gọi quan tâm nhiều hơn đến khu vực châu Á. Bà Marise Payne cũng từng đóng vai trò chủ chốt trong nhóm chống đối các đạo luật chống khủng bố quá mạnh tay sau ngày 1/9/2001 của chính quyền cựu Thủ tướng John Howard.

Tân Bộ trưởng Quốc phòng Marise Payne tự mô tả mình là một người theo thuyết nam nữ bình quyền. Bà đã có lúc khiến những nhân vật bảo thủ hơn trong đảng Tự do phải bực tức bởi những quan điểm ít theo truyền thống của mình. Với những kinh nghiệm đáng kể trong lĩnh vực quốc phòng, nữ chính khách này vẫn rất kiên trì phản bác các quan điểm không tốt về bà, luôn quan tâm đến an ninh quốc gia và có khả năng giải quyết gọn gàng các vấn đề khó khăn.

Cho tới bây giờ, bà đã thay đổi quan điểm của đa số chính khách Australia vẫn còn “thái độ kỳ thị”, để họ thấy rằng bà là sự lựa chọn “tuyệt vời và duy nhất” cho chiếc ghế Bộ trưởng Quốc phòng. Hiệp hội Quốc phòng Australia khẳng định bà Marise Payne sẽ mang lại ổn định nhờ lắng nghe và tiếp thu những quan điểm mới. Đây là sự bổ nhiệm đáng ngạc nhiên, và hy vọng điều này sẽ đảm bảo lợi ích lâu dài của quốc phòng xứ sở chuột túi.

Tàu ngầm của Hải quân Australia.

Gánh nặng trên vai

Trong cuộc họp báo đầu tiên sau khi tuyên thệ nhậm chức, Thượng nghị sĩ Marise Payne tuyên bố bà luôn giữ vững lập trường ủng hộ củng cố quan hệ của Australia với châu Á. Một trong những ưu tiên đầu tiên của bà sẽ là xây dựng mối quan hệ (vốn căng thẳng trong vài năm qua) với đối tác Indonesia. Bà dự định sẽ sớm thăm Jakarta để củng cố làm dịu căng thẳng và giúp giải quyết những vấn đề gai góc đã nảy sinh trong quan hệ song phương dưới thời Chính phủ Abbott. Mặc dù liên minh giữa Australia với Mỹ vẫn là nền tảng cho chính sách quốc phòng và đối ngoại của Australia, song chắc chắn sẽ có một quan điểm thực dụng hơn và bớt giáo điều hơn về ý nghĩa của liên minh trong mối quan hệ của Australia ở khu vực châu Á.

Trong khi người tiền nhiệm Kevin Andrews chủ yếu quan tâm nhiều đến những vấn đề chính sách trong nước hơn là đối ngoại, Marise Payne đặc biệt lưu tâm sâu về chính sách đối ngoại và an ninh. Sau khi nhận chức vụ mới, bà Payne sẽ công bố Sách trắng Quốc phòng - bất chấp sự thay đổi chính quyền - trong đó vạch rõ những ưu tiên trọng yếu về an ninh quốc phòng của Australia vào cuối năm 2015 và trong hai thập kỷ tới, cũng như lên danh sách các loại vũ khí trị giá 300 tỷ USD trong tương lai.

Bên cạnh đó, bà Marise Payne cũng sẽ giám sát giai đoạn cuối của quá trình đấu thầu tàu ngầm gây tranh cãi, vốn đang khiến các doanh nghiệp tàu ngầm Nhật, Pháp và Đức chạy đua giành hợp đồng. Tuy nhiên, Marise Payne từ chối đi sâu vào chi tiết những đồn đoán về bất cứ quyết định nào liên quan tới hạm đội tàu chiến mới cho Australia. Phải lưu ý rằng bà Payne đến từ bang New South Wales và đây là một bang không có quyền lợi gì trong việc đóng tàu hay xây dựng hạm đội tàu chiến.

Một trong số những vấn đề nóng khác mà bà Payne phải nhanh chóng giải quyết là về lực lượng quân đội Australia đang chiến đấu chống tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS). Bà nhấn mạnh IS cũng như các nhóm khủng bố cực đoan khác là “mối đe dọa rất nghiêm trọng”, có ý định phá vỡ lối sống dân chủ của phương Tây và không nên đánh giá thấp. 

Thế nhưng, tân Bộ trưởng Quốc phòng cũng rất kín tiếng về tương lai của quân đội Australia ở Syria. Marise Payne cũng cho biết bà có nhiều kinh nghiệm về các vấn đề đối ngoại và quốc phòng trong Quốc hội và đã có nhiều chuyến công du ra nước ngoài – bao gồm Đông Timor, Quần đảo Solomon và Trung Đông.

Bà thẳng thắn bày tỏ sự ủng hộ lập trường của Thủ tướng Malcolm Turnbull về những tham vọng lãnh thổ của Trung Quốc ở Biển Đông, nghĩa là “không gây rối loạn an ninh và sự hài hòa tương đối trong khu vực”. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn báo giới, bà nhấn mạnh Bắc Kinh đã và đang “làm nóng bầu không khí”, và đó là một trong những chiến lược gây phản tác dụng nhiều hơn vì nó buộc lực lượng Mỹ phải hiện diện nhiều hơn trong khu vực, đồng thời buộc các nước khác xích lại gần Mỹ hơn.

Nhìn chung, bà Marise Payne dường như có chung đường hướng chính sách đối ngoại với tân Thủ tướng Malcolm Turnbull. Bà đã khẳng định sự cứng rắn của mình trước những rào cản về giới tính với mong muốn vai trò mới của bà được “đánh giá theo năng lực làm việc chứ không phải theo giới tính”, đồng thời hy vọng quyết định bổ nhiệm bà vào cương vị như thế sẽ khuyến khích thêm nhiều phụ nữ trẻ Australia mạnh dạn gia nhập quân đội. Nữ chính khách này cũng tự tin trước tính “ngắn hạn” của vị trí Bộ trưởng Quốc phòng, cho biết bà đã có sẵn kế hoạch để giữ được ghế nóng dài hơi. “Tôi không có ý định rời chính trường sớm. Tôi là thành viên mới của nội các. Đây là thông điệp quan trọng gửi đến Bộ Quốc phòng”…