Không để lọt tội phạm, không để xảy ra oan sai

Trong phiên họp chiều 21/11, liên quan đến phần chất vấn của đại biểu Quốc hội đối với Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Trương Hòa Bình, Đại tướng Trần Đại Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an đã có báo cáo bổ sung về vấn đề oan sai, hiện tượng ép cung, nhục hình trong hoạt động điều tra, xử lý vụ án hình sự và quan điểm chỉ đạo, chủ trương, biện pháp của Bộ Công an về vấn đề này.

Bộ trưởng Trần Đại Quang đã nêu rõ:

“Trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm nói chung và công tác điều tra, xử lý các vụ án hình sự nói riêng, một nguyên tắc chỉ đạo quan trọng hàng đầu và xuyên suốt là không để lọt tội phạm, không để xảy ra oan sai, nghiêm cấm việc mớm cung, ép cung, bức cung, nhục hình. Nếu vi phạm thì phải xử lý nghiêm minh, trường hợp vi phạm nghiêm trọng phải xử lý theo pháp luật hình sự. Quan điểm, chủ trương nhất quán nêu trên được toàn lực lượng Công an luôn luôn quán triệt và thực hiện. Chúng tôi đã thường xuyên chỉ đạo kiểm tra, phát hiện, khắc phục và xử lý kịp thời những biểu hiện sai phạm và vi phạm. Chính vì thế những sai sót vi phạm trong hoạt động điều tra đã giảm rõ rệt. Tuy nhiên, cá biệt vẫn còn xảy ra ở một số đơn vị địa phương, thậm chí còn án oan sai gây bức xúc trong dư luận. Theo quy định của pháp luật, thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra và điều tra viên trực tiếp thụ lý vụ án là những người phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra oan sai. Với trách nhiệm quản lý và tổ chức hoạt động điều tra của các cơ quan điều tra trong Công an nhân dân, Bộ Công an có trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của cơ quan điều tra, kể cả những sai sót trong hoạt động điều tra…”.

Nhằm khắc phục hiện tượng một số sai sót vi phạm cá biệt vẫn còn xảy ra trong hoạt động điều tra ở một số đơn vị địa phương, Bộ trưởng Trần Đại Quang đã báo cáo với các đại biểu Quốc hội về một số chủ trương, giải pháp mà lãnh đạo Bộ Công an đã và đang chỉ đạo các cơ quan điều tra trong Công an nhân dân thực hiện  một cách nghiêm túc nhất. Đó là:

“Thứ nhất, tiếp tục thực hiện đúng, đầy đủ các quy định của pháp luật về điều tra, xử lý tội phạm, nhất là các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự về bảo đảm quyền bào chữa của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo cũng như tạo điều kiện trên thực tế để người bào chữa được tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật. Chúng tôi cũng yêu cầu cơ quan điều tra và điều tra viên ngoài việc thu thập chứng cứ buộc tội phải chú trọng thu thập chứng cứ gỡ tội để có thể giải quyết vụ án một cách khách quan, toàn diện, đúng quy định của pháp luật.

Trong thời gian vừa qua, Bộ trưởng Bộ Công an đã ban hành nhiều chỉ thị, trong đó có Chỉ thị số 06 ngày 7/8/1999, Chỉ thị số 08 ngày 10/10/2005, Chỉ thị số 06 ngày 9/7/2008 và mới đây là Chỉ thị số 12 ngày 28/9/2011 về việc tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra nhằm chấn chỉnh xử lý các sai phạm trong công tác bắt, giam giữ, điều tra, xử lý tội phạm của lực lượng Công an nhân dân.

Chúng tôi đã ban hành Thông tư số 70 ngày 10/10/2011 về quy định chi tiết thi hành các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự liên quan đến việc bảo đảm quyền bào chữa trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự, trong đó quy định rõ điều tra viên có trách nhiệm bảo đảm cho người bị tạm giữ, tạm giam, bị can được quyền bào chữa và tạo điều kiện thuận lợi để các luật sư tham gia bào chữa theo quy định của pháp luật. Đó là giải pháp thứ nhất.

Giải pháp thứ hai, thường xuyên giáo dục nâng cao ý thức trách nhiệm và trình độ chuyên môn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra và điều tra viên trong công tác điều tra phòng, chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp.

Báo cáo với Quốc hội, Bộ Công an cũng đã chỉ đạo xây dựng và chúng tôi đang chỉ đạo triển khai thực hiện đề án phòng, chống tiêu cực trong hoạt động tư pháp của lực lượng Công an nhân dân và đề án đào tạo bồi dưỡng nghiệp vụ, chính trị, đạo đức nghề nghiệp cho lực lượng cảnh sát điều tra công an các cấp và thông qua triển khai thực hiện hai đề án này đã tạo chuyển biến tích cực trong công tác xây dựng lực lượng Công an nhân dân.

Đại tướng Trần Đại Quang, Bộ trưởng Bộ Công an phát biểu tại kỳ họp Quốc hội.

Giải pháp thứ ba, trong công tác kiểm tra hướng dẫn chỉ đạo hoạt động điều tra, xử lý tội phạm của cơ quan điều tra cấp trên đối với cơ quan điều tra cấp dưới. Thực hiện nghiêm túc có hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động điều tra, kiên quyết xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với điều tra viên, thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra có vi phạm trong hoạt động điều tra các vụ án hình sự.

Điển hình vụ một số cán bộ, chiến sỹ công an huyện Thạch Thất - Hà Nội đánh người bị tạm giữ dẫn đến tử vong ngày 22/6/2012. Bộ Công an đã chỉ đạo Công an thành phố Hà Nội tước danh hiệu Công an nhân dân đối với 7 cán bộ, chiến sỹ và khởi tố vụ án hình sự, điều tra truy tố trước pháp luật, điều đó chứng minh chúng tôi xử lý rất nghiêm và theo đúng quy định của pháp luật.

Chúng tôi cũng thường xuyên phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, lãnh đạo ngành kiểm sát chỉ đạo Viện kiểm sát nhân dân các cấp, tăng cường phân cấp kiểm sát hoạt động điều tra, phát hiện kịp thời những vi phạm của điều tra viên, của cơ quan điều tra để xử lý và khắc phục.

Giải pháp thứ tư, với trách nhiệm là cơ quan chủ trì soạn thảo, Bộ Công an đang tích cực phối hợp với các bộ, ngành có liên quan nghiên cứu, soạn thảo, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật tổ chức điều tra hình sự theo đúng tiến độ thời gian để nhằm góp phần hoàn thiện một bước cơ sở pháp lý trong hoạt động tổ chức điều tra hình sự và đồng thời đề xuất sửa đổi, bổ sung Bộ luật Tố tụng hình sự, Bộ luật Hình sự để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay trong hoạt động tố tụng hình sự.

Giải pháp thứ năm, Bộ Công an cũng đã có kế hoạch tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ chính trị, pháp luật, tâm lý đạo đức cho đội ngũ điều tra viên để các điều tra viên tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật và của lực lượng Công an trong hoạt động điều tra, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những sai sót, vi phạm có thể xảy ra. Đó là 5 giải pháp để góp phần khắc phục tình trạng oan sai, tình trạng mớm cung, ép cung, bức cung, nhục hình trong hoạt động điều tra…”.

 Về một số kiến nghị của các đại biểu Quốc hội liên quan tới vụ án giết người xảy ra ở thôn Me, xã Nghĩa Chung, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, Bộ trưởng Trần Đại Quang cũng nêu rõ:

“Sau khi Hội đồng thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao ra quyết định tái thẩm, Bộ Công an đã giao cho cơ quan cảnh sát điều tra của Bộ Công an phối hợp với các cơ quan tố tụng xử lý vụ việc này theo đúng thẩm quyền và trình tự thủ tục tố tụng hình sự theo quy định của pháp luật…”.

Bộ trưởng Trần Đại Quang cũng nêu ý kiến về kiến nghị lắp đặt hệ thống camera tại các phòng hỏi cung: “Đây cũng là một giải pháp nhằm đảm bảo an ninh, an toàn và tăng cường quản lý giám sát các hoạt động hỏi cung của điều tra viên, Bộ Công an cũng đã lựa chọn giải pháp này và đang từng bước trang bị lắp đặt camera tại phòng hỏi cung và trên thực tế thì đã lắp đặt được một số ở những địa bàn trọng điểm, nhưng do còn khó khăn về kinh phí nên mới chỉ thực hiện được ở một số nơi trọng điểm. Để triển khai toàn bộ kế hoạch này, sắp tới Bộ Công an sẽ báo cáo Chính phủ, báo cáo Quốc hội tăng thêm kinh phí đầu tư trang thiết bị cho công tác điều tra hình sự…”.

Thay mặt lực lượng Công an nhân dân, Bộ trưởng Trần Đại Quang cũng trình bày quan điểm về đề xuất giao cho một cơ quan khác quản lý trại tạm giam, nhà tạm giữ: “Hiện nay cơ quan điều tra không quản lý trại tạm giam, nhà tạm giữ mà hệ thống trại tạm giam, nhà tạm giữ trong Công an nhân dân được Bộ Công an giao cho Tổng cục Thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp thống nhất quản lý và hướng dẫn nghiệp vụ giam giữ. Chúng tôi cho rằng những giải pháp nêu trên sẽ góp phần quan trọng khắc phục những sai sót, vi phạm trong hoạt động điều tra, góp phần không để xảy ra oan sai. Chúng tôi mong rằng Quốc hội và đồng bào cử tri cả nước tiếp tục quan tâm, giám sát, kiểm tra góp ý kiến để chúng tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ…”.

Phần báo cáo của Đại tướng Trần Đại Quang đã thu hút sự chú ý cao của Quốc hội và nhận được sự đồng tình của đông đảo các đại biểu. Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng đã rất vui vẻ nói: “Chúng ta thực hiện tốt những biện pháp nghiêm túc như vậy thì chắc chắn là đến lúc xét xử sẽ đỡ oan sai, đỡ các tình hình mà đại biểu Quốc hội đặt ra phải khắc phục…”