NSƯT Hà Xuyên: Đi tiếp cùng “Biệt động Sài Gòn”
Hỏi Hà Xuyên có hài lòng với cuộc sống của mình không, chắc chắn, chị sẽ trả lời: Có. Cuộc sống hiện tại của một phụ nữ không còn trẻ, khi con cái đã sống cuộc đời riêng, bỗng quay về son rỗi. Sự trải nghiệm làm mọi thứ trở nên thú vị, khi nhìn dưới con mắt của người biết yêu bản thân mình và nhìn đời rộng mở. Nhà Hà Xuyên rất đẹp, cô con gái đã tự lập, kinh doanh áo cưới trên đường Võ Văn Tần, còn con trai đang du học tại
Sự điềm nhiên và an hòa với thực tại được khởi nguồn từ một cuộc đời nhiều dông gió. Và trong đó, có cả những lúc cay đắng, như một sự thất bại của cô gái Thái Bình. Chị kể, chị vào
Hà Xuyên thoát ly từ rất sớm. 15 tuổi, chị đã được tuyển vào làm diễn viên của Đoàn Ca múa Thái Bình. Và chị đã nhận được vai chính trong "Xa và gần", bộ phim truyện nhựa khi bước vào tuổi 26. Hà Xuyên bảo, khi ấy với chị, điện ảnh là một khái niệm xa vời. Chị không biết những khái niệm về kỹ thuật. Chị cũng không hiểu rằng, quay phim thì sẽ phải diễn lại nhiều lần để có được những góc quay khác nhau. Khi đó điện ảnh còn khó khăn và sơ khai nên mọi thứ đều phải được tập dượt rất kỹ. Hà Xuyên ra trường quay, cầm kịch bản, thầy toàn ghi "Toàn, Trung, Lia, Cận", mà không thấy ghi tên mình, nên chị hoảng hồn hỏi đạo diễn mới biết đó là những khái niệm về quay phim. Hà Xuyên cười phá lên khi nói về điều đó. "Lính mới tò te mà. Mình cứ nghĩ tên nhân vật sẽ để bên lề như kịch bản sân khấu. Có biết đâu. Cả đoàn phim được mẻ cười giòn giã" - Hà Xuyên nói.
Nhưng chính vai diễn chạm ngõ điện ảnh lại mang đến cho Hà Xuyên giải thưởng giá trị nhất, giải Diễn viên xuất sắc tại Liên hoan phim lần thứ 13 tại Đà Nẵng. Một cơ hội lớn, áp lực quá nhiều, nhưng thành quả nhận được không hề nhỏ. Chị đã chính thức trở thành một ngôi sao mà không cần quá nhiều thời gian chuẩn bị. Và có thể nói, đó là một tiền đề quan trọng để Hà Xuyên nhận được vai Ngọc Mai trong "Biệt động Sài Gòn", một bộ phim lớn về chiến thắng lịch sử 30/4/1975. "Biệt động Sài Gòn" được coi như một tiếng vang lớn của điện ảnh về đề tài chiến tranh cách mạng. Nó vượt ra ngoài khuôn khổ của một bộ phim mà nó mang dáng dấp của một huyền thoại. Hàng triệu người xếp hàng tới lượt mình để xem những nhân vật biệt động được xuất hiện cụ thể trên màn ảnh. Chính vì thế, chỉ cần một vai diễn, những cái tên như Thanh Loan, Hà Xuyên, Thương Tín… đã thực sự trở thành thần tượng của biết bao người. Ngọc Mai, vợ ông chủ hãng sơn Đông Á, người chiến sỹ biệt động với vỏ bọc hoàn hảo, sống trong lòng địch nhưng đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình. Tôi luôn nghĩ rằng, mỗi người sinh ra đều có một ngôi sao chiếu mệnh.
Trong nghệ thuật, ngoài tài năng và nhan sắc, ngôi sao chiếu mệnh sẽ là thứ khiến người ta gặp được vận hội tốt hay xấu, nhiều thăng hoa hay hẩm hiu trong cái nghiệp của mình. Hà Xuyên không đóng quá nhiều phim, nhưng mỗi phim chị tham gia đều để lại những điểm nhấn, như “Biệt động Sài Gòn”, “Cô gái trên sông”, “Con thú tật nguyền”… Và ngôi sao may mắn luôn chiếu vào sự nghiệp của chị.
Về sau, khi bước vào tuổi không trẻ nữa, đã ngoài 40, nhưng chị vẫn có những cơ hội quý với điện ảnh. Vai vợ Tư Lê trong "Lưới trời" là một vai có nhiều ám ảnh. Người phụ nữ đẹp, có chồng thành đạt nhưng lại phải khép lại cánh cửa lòng trước quá nhiều ngang trái. Những nỗi đau buộc phải nén giữ vào trong. Không được gào khóc, không được ầm ĩ. Vợ một đại gia thì không thể khác được. Và cái nỗi đau ấy được thể hiện qua từng cử chỉ, nét mặt, những nỗi buồn chứa vào đôi mắt. Khán giả ấn tượng Hà Xuyên là bởi chính chị đã gieo vào lòng họ cái cảm nghĩ, đó là một phụ nữ bất hạnh thực sự, bên trong cái vẻ ngoài đẹp đẽ, kiêu sa. Hà Xuyên đã bị stress dài khi thể hiện xong vai diễn này. Nói là sự ám ảnh thì có lẽ chính xác hơn. Vai diễn ám ảnh chị trong một thời gian đủ dài và làm chị đủ mệt. Chị vốn là người vô cùng cẩn thận khi nhận một vai diễn, và khi chị nhận xong thì đều rất hết lòng. Mỗi lần đóng phim với chị như một sự hành xác…
Hà Xuyên đang bước vào phim mới, bên cạnh "Đại gia đình" vẫn đang phát sóng, là tiếp tục hóa thân vào Ngọc Mai, nhưng là phần 2 với tên gọi "Những đứa con biệt động". Ngọc Mai của phần 2 không chỉ đơn thuần là vợ chồng giả nữa. Họ bước vào cuộc sống hôn nhân thực sự. Sau khi ni cô Huyền Trang chết, Ngọc Mai và Tư Chung cưới nhau, sinh con và những đứa con của họ cũng tiếp tục công việc của cha mẹ mình. Một hình mẫu gia đình lý tưởng mà nhiều người vẫn rất ngưỡng mộ. Những đứa con của họ, khi trưởng thành, trở thành Công an, phải đối mặt với rất nhiều biến cố của đời sống. Ngọc Mai, người mẹ, sẽ phải tiếp tục hành trình cùng con mình. Hà Xuyên tỏ ra rất hào hứng với vai diễn mới này. Chị cho rằng, đây là một hành trình vinh quang, vì ấn tượng của "Biệt động Sài Gòn" đến nay vẫn còn rất sâu đậm trong lòng khán giả.
Hà Xuyên được vinh danh sớm, nổi tiếng nhanh vì có ngôi sao may mắn chiếu xuống đường sự nghiệp. Nhưng Hà Xuyên trong đời riêng thì lại nhiều lận đận. Năm 1983, bố chị mất, Hà Xuyên bươn chải kiếm tiền nuôi cả gia đình, bao gồm: mẹ, chị gái và hai đứa em. Dường như, tất cả những nỗi vất vả của một nữ nghệ sỹ phải lo đường cơm áo, Hà Xuyên đã từng trải qua. Chị vật lộn mưu sinh và những trải nghiệm đó đã giúp chị có được những vai diễn tốt. Hà Xuyên lấy chồng năm 20 tuổi, chị sinh con sớm và rồi cũng lại phải sống trong cảnh một mình nuôi con. Cuộc hôn nhân kết thúc trong một nỗi buồn lớn mà chính chị cũng không ngờ tới. Tính tự ái của một người nghệ sỹ có thể coi là một nguyên nhân quan trọng trong cuộc đổ vỡ này. Nhưng, có lẽ, đến giờ, chị coi đó như một cái duyên. Duyên tới đó thì đành hưởng như vậy.
"Mọi người sau khi chia tay thường hay nói hôn nhân là sai lầm, là số phận hay vì hoàn cảnh gì đó. Tôi thì không nghĩ thế. Vì lúc yêu nhau rồi cưới nhau, mọi chuyện đều rất đẹp mà. Trước khi chia tay, tôi thường ngồi suy nghĩ rất nhiều ngày, về cuộc hôn nhân của mình. Tôi gạch đầu dòng những cái được và chưa được. Tôi nghĩ nếu mà nó được 7 phần tốt thì là quá hay rồi, nhưng kể cả chỉ được 4 phần tốt mà cả tôi và anh ấy chịu đựng được nhau thì vẫn tiếp tục, nhưng tiếc là cuộc hôn nhân của chúng tôi lại chỉ có được ba phần tốt" - chị nói.
Có nhiều lý do để nói về một sự đổ vỡ. Nhưng cái lý do quan trọng nhất, chính là, sau cuộc hôn nhân đó, chị đã trở thành một người phụ nữ đủ mạnh mẽ để biết mình nên làm gì, đủ kiên định để đi đến cùng những mong muốn trong cuộc sống.
Một người nghệ sỹ, có thể chỉ có nhan sắc, nhưng vẫn có được một cuộc đời hoàn hảo. Nhưng một nghệ sỹ nhiều tự trọng lại đắm đuối với nghề của mình, thì chắc chắn sẽ phải hứng chịu một cuộc đời xô lệch, với tất cả những khó khăn và cả sự nhạy cảm quá đáng của mình. Hà Xuyên đã đi vào cuộc đời xô lệch ấy trong nhiều năm. Nhưng đến thì hiện tại, chính chị là người tự thu xếp được cuộc đời mình. Và chị đã thấy an lòng khi nói về những điều xưa cũ. Chỉ có phim ảnh mới làm chị xôn xao trở lại. Chị vẫn đang đi tiếp con đường của mình…
