Trò xăm kín hở

Ở ta cũng vậy, đã có người xăm trổ cả tấm lưng to như cánh phản với những con thuỷ quái đang tạo nên những cơn sóng trào trên biển hồ. Họ còn cho rằng đó là những tác phẩm nghệ thuật và bày tỏ một quan niệm hay một thái độ nào đó trước cuộc sống. Vậy đây là một trò chơi nghệ thuật hay là những hình thù tạo sự phản cảm đến ghê rợn cho cộng đồng?

1.Thực ra, qua khai quật thi thể người có hình xăm cổ nhất, các nhà khoa học đã xác định được cách đây 5.000 năm. Riêng ở Mỹ, xưởng xăm mình đầu tiên hành nghề ở New York, xuất hiện năm 1846. Còn ở nước ta, những hình xăm thuỷ quái, hay những hình chữ biểu tượng cho tinh thần quật khởi đã được coi là bùa hộ mệnh cho những người đi trên biển và binh lính đã có từ thời Trần. Theo sử sách, ban đầu tục xăm mình là một tập quán mang tính nghi thức tôn giáo và có ý nghĩa tinh thần của một thời kỳ đặc biệt trong xã hội.

Bên cạnh đó trong lịch sử, nhiều nước phong kiến đã coi việc xăm mình là một đòn trừng phạt dã man, đóng dấu vào mặt, vào ngực những kẻ phạm tội và đưa đi lưu đày. Hoặc nhiều băng đảng trong xã hội ngày nay phân biệt bằng những hình xăm kỳ quái trên cánh tay hay trên bờ vai.

Nhưng thiên hướng tục xăm mình cổ xưa đều ẩn chứa những mơ ước tốt đẹp trong cõi tâm linh được lưu giữ lâu bền và phát triển có chiều sâu trong các tổ chức cộng đồng nhân loại. Cũng vì gắn bó với thần linh và những ước vọng cuộc sống, vượt qua những thiên tai, vận hạn nên các hình xăm trổ dần dần được hoàn thiện mang sắc thái mỹ học của từng địa phương.

Từ đó xuất hiện những tài năng hình họa và giỏi giang về kỹ thuật xăm mình. Đặc biệt về đường nét hình tượng và màu sắc đều có những ước lệ dị thường và được hoàn thiện từng bước mang dấu ấn phổ cập. Cũng từ những hình tượng ước lệ này, tuỳ mỗi nước, mỗi địa phương lại có những sáng tạo riêng phụ thuộc vào hoa tay của các nghệ nhân.

Những hình xăm hết sức phổ biến là các con vật và các loài hoa. Chúng đều mang các ý nghĩa khác nhau để tuỳ sự chọn lựa cho phù hợp với từng cá tính. Thí dụ hình con rồng là biểu tượng cho quyền lực và sức mạnh. Hay đến như con nhện cũng được định hình với một tính cách trầm mặc, và là sự tinh tế của nội tâm… Hình là vậy, phụ thuộc vào tính cách của người chọn, còn về màu sắc lại phụ thuộc vào "mệnh" của từng tuổi. Nếu người có mệnh "Hoả" thì lại chọn màu đỏ, tím chẳng hạn, còn danh tính có mệnh "Thuỷ" lại phải tìm tới màu đen, xám hoặc ghi xám…

Do vậy, xét về tính ước lệ cao của hình và sắc thì chỉ có thể bày tỏ tính cách và là sở thích riêng của người xăm trổ. Điều này chỉ thể hiện cái tôi của một nhân cách, rời rạc, đơn lẻ chứ chưa tạo nên một loại nghệ thuật tạo hình mới. Mãi tới những năm đầu thập kỷ 60, các ngôi sao nhạc Rock như Janis Joplin và Greg Allman mới tạo ra làn sóng đầu tiên của trường phái "Nghệ thuật trên cơ thể".

Lúc này, hình xăm không còn là vật chứng của những thuỷ thủ, tội phạm và gái mại dâm nữa mà các nhạc sỹ Rock xăm mình chứng tỏ một lối sống và suy nghĩ độc lập với xã hội đương thời. Có thể nói từ đây, khi xăm mình là biểu tượng cho sự nổi loạn và gây cú sốc trong sinh hoạt văn hoá, bước sang một thế giới sáng tạo, vượt qua các ước lệ cứng nhắc, đã tạo thành trào lưu nghệ thuật mới.

Nó bắt đầu có ngôn ngữ riêng với những hình tượng phong phú và đầy ấn tượng. Và cũng có thể nói từ đó "Nghệ thuật trên cơ thể" phát triển rộng khắp và gây được những phong cách khác nhau.

Đến nay, Mỹ là một "cường quốc" về xăm trổ với con số khoảng 45 triệu người tham gia với mong muốn thể hiện cái tôi trong "tư duy". Năm 1998, Chính phủ Mỹ đã chính thức cho phép các nghệ sĩ xăm được hoạt động công khai. Thậm chí, giờ đây mỗi bang ở Mỹ đều có các đại hội "tattoo" được tổ chức hàng năm, quy tụ các nghệ sĩ xăm nổi tiếng trên toàn thế giới thi tài về phối màu, vẽ và kỹ thuật xăm trổ. Ở nhiều nước khác trên thế giới, nghề xăm trổ không phát triển mạnh như ở Mỹ, nhưng cũng đã hình thành nhiều phong cách nghệ thuật xăm trổ trên cơ thể và đã thu hút hàng chục triệu người, nhất là lớp trẻ, tham gia trò chơi này.

2. Riêng ở Việt Nam, các trung tâm hành nghề vẫn bán công khai nếu không nói đa số đều làm chui. Hiện nay chỉ thống kê số người ghi danh vào CLB nghệ thuật xăm trổ Việt Nam (Tattoo Club Vietnam) đã lên tới con số hơn 50.000 và họ luôn luôn coi mình là những nghệ sỹ (Tattoo artist).

Tất nhiên, các tụ điểm này và các người đến xăm trổ lên cơ thể mình, vẫn chỉ dừng ở mức độ ghi dấu những hình ảnh mang tín ước lệ ở cấp thấp và mang tính minh họa cho những kỷ niệm hoặc để vui. Đặc biệt gần đây, ở những thành phố lớn nở rộ phong trào xăm vào chỗ kín của giới trẻ.

Nhiều cô gái muốn thể hiện đẳng cấp của mình bằng chính những hình xăm kỳ quái hay gây sốc ở một số "địa chỉ" không thể ngờ. Không ít cô gái tuổi teen hay khoe hàng bằng cách gây ấn tượng qua mẫu xăm như hình con cá sấu đang bò vào chỗ kín, hoặc con bướm đỏ đang hạ cánh trên đùi…

Ngoài những người trong giới giang hồ hoặc các nghệ sỹ, đến các trung tâm xăm còn nhiều thành phần khác nhau, từ sinh viên đến người trung niên, hoặc từ người lao động đến các tầng lớp trí thức. Họ tạo nên một "hội" sở thích xăm trổ khá hùng hậu nhưng lại không được đào tạo và định hình về những quan niệm nghệ thuật chính thống mà chỉ do yêu thích mà đến, nên còn nhiều bất cập trong quá trình tham gia trò chơi.

Chính vì mục đích đến xăm trổ của nhiều người không bình thường, có thể vì những ý thích bồng bột, chán đời, thù hận… nên nhiều bạn trẻ đã liều lĩnh xăm mình ở những nơi không an toàn vệ sinh. Vì sao, giờ đây nhiều bạn trẻ lại có thú chơi cái trò rạch vào da thịt này.

Khoái cảm về một nỗi đau tê dại hay muốn gây dấu ấn một cá tính với người đời. Thường đa số những người thích xăm trổ cùng có một thói quen hay tìm cách khoe ra trước bàn dân thiên hạ. Những người này tự cho mình là tạo dựng bản ngã và nghĩ rằng đây là thú vui mang tính nghệ thuật, quả là sai lầm.

Hiện có khá nhiều câu lạc bộ xăm trổ với các quy mô khác nhau xuất hiện tràn lan trên toàn quốc. Họ đang đứng giữa ngã ba đường và không vượt qua được ranh giới những quan niệm bền vững trong xã hội bấy lâu nay rằng, việc xăm trổ là bệnh hoạn và chưa được nhà nước công nhận chính thức là một nghề công khai. Hơn nữa những ngộ nhận của chính những thành viên các câu lạc bộ này về một loại hình nghệ thuật trên cơ thể còn nhợt nhạt, chủ yếu chỉ khoanh vùng ở thú vui và chạy theo "mốt" thời thượng mà thôi. Do vậy họ trở thành những nạn nhân của tình trạng nửa dơi nửa chuột này.

3.Hơn nữa, một thị trường tự do đang mặc sức tung hoành ở các trung tâm, tụ điểm hành nghề trôi nổi. Giá cả mỗi lần xăm không hề nhỏ ở các nơi này khi trung tâm này, từ 300.000đ đến vài triệu đồng cũng có vì biến động theo thời báo giá này. Mặc dù ở một số CLB, đã từng có quy định chỉ xăm 2 người mỗi ngày và thậm chí với khách hàng, mỗi người một kim, mực riêng, dao cạo riêng, xăm xong mang về nhưng không thể loại trừ những hiểm họa bệnh tật. Tất nhiên có trung tâm đã trang bị những chiếc "Súng" chuyên dụng bắn lên da để cho đỡ đau nhưng xét đâu là chuẩn mực cho giá cả và các yếu tố bảo hiểm y tế thì có mà trời biết.

Chính vì lẽ đó, ngoài số các trung tâm có trang thiết bị hiện đại để xăm trổ tránh nhiễm bệnh trên cơ thể, còn hàng trăm địa điểm rải rác trên toàn quốc đều chỉ dùng những dụng cụ thô sơ và quy trình rất cũ tạo ra nhiều nguy cơ cho những người đến "hiến mình" cho việc "phẫu thuật" ẩn chứa bệnh tật này. Vì công cụ nhất là kim tiêm không được tiệt trùng nên dễ nhiễm các bệnh dễ lây truyền như viêm gan B, C, uốn ván, thậm chí nhiễm HIV/AIDS…

Xét về xu thế, xăm mình dù ở ta chưa có thể coi là một sinh hoạt nghệ thuật nhưng đã phát triển thành phong trào tự phát ở nhiều địa phương, thị trường hành nghề này cũng bị thả nổi. Đây là một hiện tượng biểu hiện tính xã hội ngấm ngầm nhưng không kém phần lộn xộn và có nhiều dấu hiệu tiêu cực cần được các nhà quản lý quan tâm