Thu phí BOT và một vấn đề nghiêm trọng có thể xảy ra

• Người dân tiếp tục phản đối trạm thu phí BOT cầu Bến Thủy
• Tiếp tục giảm phí BOT tối thiểu ở 19 trạm thu phí
• Thu phí BOT ở Trạm thu phí QL6: Dân phản đối, chính quyền thiếu kiên quyết

Chị Nguyễn Thị Phước Hạnh, Đô Lương, Nghệ An: Thưa nhà báo, việc đóng phí đường bộ ở Hà Tĩnh, Nghệ An và nhiều nơi khác nữa đang trở thành vấn đề bức xúc và đặc biệt ở một số trạm thu phí BOT ở Nghệ An, Hà Tĩnh nhiều ngày nay. 

Phí BOT trở thành vấn đề nóng được nhiều người bàn luận. Người dân phản đối bằng mọi cách mà họ có thể như biểu tình, tập trung xe qua các trạm thu phí và trả bằng tiền lẻ, thậm chí còn nhúng ướt tiền lẻ để các nhân viên trạm thu phí mất nhiều thời gian đếm tiền và gây nên tắc nghẽn giao thông. 

Qua nghiên cứu, tôi thấy việc thu phí như vậy là bất hợp lý. Nhưng tôi cũng chẳng vui gì khi thấy người dân tìm cách chống đối bằng những cách như chúng ta đã biết gây nên sự tắc nghẽn giao thông cho các tuyến đường này. Sự việc đã rất rõ ràng, nhưng việc xử lý của Bộ chủ quản lại vô cùng chậm trễ, xin nhà báo cho biết ý kiến của mình về vấn đề này? Cám ơn nhà báo.

Người dân  tụ tập trước trạm thu phí BOT Bến Thủy.

Nhà báo Minh Đức: Thưa chị Nguyễn Thị Phước Hạnh, trong cách nhìn của tôi thì các trạm thu phí BOT như chúng ta đã biết và báo chí cũng như dư luận đang nói đến thực sự đã có những lỗi sai. Chính thế mà nhiều người dân đã phản ứng bằng nhiều cách. Nguyên nhân gây ra phản ứng của người tham gia giao thông hoàn toàn có lý do mà cơ quan chủ quản bắt buộc phải xử lý.

Trên báo Lao Động, ông Bùi Đức Thụ, Phó trưởng Ban Công tác đại biểu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cho rằng: Trong điều kiện thu ngân sách của chúng ta nói riêng và nguồn lực tài chính công nói chung còn hết sức hạn chế, nợ công cao và bắt đầu có dấu hiệu vượt trần thì việc xã hội hóa đầu tư, huy động các nguồn lực trong và ngoài xã hội vào hạ tầng là chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước. 

Và BOT là một trong những chủ trương đang được triển khai khá tốt, góp phần vào sự phát triển hạ tầng giao thông hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề thu phí trên tuyến BOT hiện nay đang được dư luận rất quan tâm từ việc đặt trạm thu phí, mức thu phí, tổng mức đầu tư thế nào, lưu lượng xe ra sao,... cách làm đó có minh bạch không? Đó là những vấn đề nóng đang cần có sự tổng kết, đánh giá lại và hoàn thiện thêm về cơ chế, chính sách.

Có sự mập mờ trong việc đặt vị trí những trạm thu phí BOT này. Cơ quan chủ quản không thể không hiểu BOT là gì và việc đặt các trạm thu phí BOT ra sao và thu phí của những ai. Vậy vì sao họ vẫn làm sai? 

Qua nghiên cứu thì việc đặt những trạm thu phí BOT như dư luận đang nói đến là nhằm thu được nhiều hơn phí của người tham gia giao thông. Cơ quan chủ quan phải hiểu rằng: dân trí ngày nay đã được nâng cao đáng kể. Hơn nữa, mạng xã hội đã giúp người dân kể cả ở các làng quê xa xôi hiểu được nhiều vấn đề một cách chính xác. Vì thế họ đều hiểu BOT là gì và các trạm thu phí BOT được phép hoạt động ra sao.

Thế nhưng chính cơ quan chủ quản lại cố tình không hiểu và có thể nói họ đã phạm "luật chơi". Các trạm thu phí BOT giảm 50% phí thu, nhưng xin thưa rằng có giảm đến 99% phí thu thì họ vẫn sai khi họ thu phí của những người tham gia giao thông không sử dụng những đoạn đường hay cung đường BOT.

Trả phí BOT bằng tiền lẻ.

Hoạt động của các trạm thu phí đang có những vấn đề không minh bạch. Không minh bạch về giá phí, không minh bạch về việc công khai phí thu được và cả việc xử lý phí thu được đó với các cơ quan chức năng. 

Với người dân Việt Nam bây giờ, có một vấn đề vô cùng tồi tệ là họ nghi ngờ hầu hết các dịch vụ và hàng hóa trong nước. Bởi sự gian dối đã được đẩy đến tận cùng. Mấy năm trước, chúng ta choáng váng về việc nhân bản xét nghiệm ở một bệnh viện. Đấy là ở một bệnh viện còn các bệnh viện khác thì sao? Ai dám chắc rằng kết quả xét nghiệm của họ là một kết quả xét nghiệm của một ai đó. 

Hành động này hoàn toàn là một hành động tội ác bởi nó dễ dàng dẫn đến việc cướp đi sinh mạng của con người. Việc thu phí giao thông ở các nước khác cơ bản được tính trên số tiền đầu tư làm đường, lưu lượng các phương tiện tham gia giao thông  hiện tại và tương lai và thời gian thu phí được qui định là bao nhiêu năm. 

Như vậy, giá phí mới đảm bảo chính xác và hợp lý. Chủ đầu tư không thể vì muốn thu hồi vốn nhanh mà áp đặt giá phí tùy tiện là hoàn toàn sai. Để đảm báo giá thu phí đúng thì cơ quan chủ quản Nhà nước và các bộ phận chức năng phải kiểm tra, giám sát và tham gia quyết định giá phí chứ không bao giờ để chủ đầu tư đơn phương làm việc đó.

Để giải quyết dứt điểm vấn đề của các trạm thu phí BOT hiện nay là các trạm thu phí BOT phải được đặt đúng vị trí của nó. Như vậy, vấn đề sẽ được giải quyết một cách cơ bản. Nếu không làm được điều đó, vấn đề này với bao hệ lụy vẫn tiếp tục mà các cách khác đều ít hiệu quả và tốn phí. 

Lực lượng kiểm soát vất vả để kiểm đếm tiền.

Việc xem chứng minh của những người tham gia giao thông để xem người đó có phải là người ở những khu vực mà họ bắt buộc phải sử dụng các đoạn, cung đường BOT hay không là hoàn toàn thiếu khoa học và bất lợi. Nó dễ dàng gây nên tắc nghẽn giao thông khi số lượng xe đi qua đông vào những thời điểm nhất định.

Một vấn đề khác sẽ nảy sinh từ những vấn đề cụ thể như việc thu phí BOT. Đó là người dân có thể phản ứng và đi tới vượt giới hạn gây ra những xung đột bạo lực và biến tướng các cuộc tập trung, biểu tình phản đối như đã và đang diễn ra như Fomosa, Đồng Tâm... 

Hàng ngày đi làm, tôi vẫn thường thấy những nhóm người tập trung với khẩu hiệu phản đối một dự án nào đó. Vụ việc như vậy càng ngày càng nhiều và không có dấu hiệu thuyên giảm hay dừng lại. Đó là những dự án không giữ được cam kết hay hợp đồng như trước khi thực hiện, xử lý đền bù không công bằng và áp đặt người dân, thay đổi dịch vụ và áp đặt giá dịch vụ một cách tùy tiện, có biểu hiện tham ô, tham nhũng... 

Khi người dân có đơn kiện lên chính quyền ở các cấp liên quan và các cơ quan chức năng nhưng chính quyền địa phương và các cơ quan chức năng lại không kịp thời giải quyết hoặc giải quyết không hợp lý thì chính những lý do này làm cho người dân mất lòng tin và tiến tới những hành động phản đối và vi phạm luật pháp. 

Nguy hiểm hơn là những thế lực phản động trong và ngoài nước đã, đang và sẽ tiếp tục lợi dụng người dân để bóp méo sự việc và thực hiện mưu đồ chống phá chính quyền và gây mất lòng tin của người dân đối với chính quyền với nhiều hình thức. 

Một thực tế mà chúng ta đều biết là những thiệt thòi vô lý đối với một người dân hay một cụm dân cư trước kia thì người dân luôn chịu thiệt thòi và phải chấp nhận. Nhưng đời sống dân chủ và các phương tiện thông tin liên lạc như mạng xã hội thay đổi. Hơn ai hết, các thế lực phản động đã lợi dụng triệt để tiến trình dân chủ và mạng xã hội để bóp méo sự thật và truyền bá tư tưởng chống đối chính quyền. 

Để giữ được sự ổn định chính trị và xã hội một cách bền vững thì con đường duy nhất là phải làm ra một xã hội công bằng. Vụ việc như Fomosa, Đồng Tâm hay thu phí BOT hiện nay khởi đầu là những vấn đề kinh tế, xã hội nhưng nếu chúng ta không giải quyết kịp thời nó sẽ biến tướng thành những vấn đề chính trị vô cùng phức tạp.