Nghiệt phụ

Thi răn: “Nghiêng thành”#(1),

Dịch rằng: “Chớ lấy”(2)#.

Lời nói người xưa

Hẳn có cớ vậy.

Thử nhìn con người:

Khô khẳng chân cò,

Gầm gừ miệng sói

Da như đất trát, thợ lương công khéo đục trong lò;

Môi khác màu son, chàng sứ giả đốt thông hun khói#(3).

Đầy vẻ mặt vết sương lạnh ngắt, dưa của Cao Dao#(4);

Hai con ngươi giọt móc ướt đầm (mắt trắng dã), Kinh Công giả dối#(5),

Xét kỹ trong tâm,

Là thú là cầm.

Bình phong treo kiếm,

Miệng cười dấu kim.

Thấy bóng trong gương, không thương mái tóc#(6);

Ghé tai cạnh vách, mê tít cung cầm(7)#.

Hợp Chu Bao, Thương Đát làm một người, vừa gan lại nhẫn(8)#;

Cùng Hán Lã, Đường Vi chung tính ngược; đã khắc còn thâm(9)#.

Thờ cha mẹ thì:

Sáng không khăn áo,

Tối chẳng buồng the;

Con mắt thường khi trợn ngược,

Hai môi chỉ những bĩu dề.

Thói người Tần bạc miệng gớm ghê, nghiệm khi giằng chổi#(10);

Vợ Tăng Tử đem lòng khi mạn, thấy lúc nấu lê(11)#.

Đối với chồng thì:

Hiển vinh thì hợp,

Bần tiện xa ngay.

Chẳng nghĩ ba sinh nghĩa trọng,

Chỉ chăm đầy túi riêng tây.

Bánh xe khi thoát trục rồi, nửa như trở mặt;

Mặt án lúc nâng phía trước, cất chẳng ngang mày(12)#.

Đối với người nhà thì:

Coi tựa Sâm Thương,

Xem như thù địch.

Quá tham lam suy tính hào ly,

Nghe nịnh hót gây nên hiềm khích.

Quen đường ở bạc, tàn lại tàn quá lũ sói lang,

Không quý mà kiêu, độc còn độc hơn loài rắn rết.

Kìa như:

Lời ca kính giới#(13),

Thơ vịnh tần phồn#(14).

Đoan trang tĩnh nhất,

Dung, hạnh, công, ngôn.

Ấy trăm đời làm khuôn phụ đạo

Mà muốn việc từ đó bắt nguồn.

Huống chi:

Đôi bên cha mẹ,

Ơn cả nghĩa dày.

Chồng là người trọn đời trông cậy,

Nhà là nơi yêu mến sum vầy.

Cớ sao lãng quên thế ấy,

Mê muội dường này?

Than ôi:

Thờ cha mẹ như thế, thì đối với người ngang hàng cha mẹ có kể chi?

Ở với chồng như thế, đối với những người kém chồng còn ra gì?

Xử với người nhà như thế, thì ngoài từ làng mạc, dưới đến nô tỳ,

Bảo là không nghiệt, hẳn cũng ít khi!