Đồng tiền giá bao nhiêu?

• Formosa còn hơn 700 tấn chất thải tồn đọng trong kho
• Đến đưa tin về nhà máy xử lý rác của Formosa: Nhóm phóng viên bị hành hung
• Đại biểu nghi ngờ có tiêu cực, “lót tay” trong vụ Formosa

Đó là lời của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Vũ Văn Tám khi Bộ này đang tham mưu cho Chính phủ ban hành chính sách chuyển đổi nghề, khôi phục môi trường và tạo việc làm cho ngư dân ở bốn tỉnh miền Trung bị ảnh hưởng vì thảm họa môi trường do Formosa gây ra.

Câu chuyện về nỗi cơ cực tha hương khi xuất khẩu lao động, là thứ chúng ta đã biết nhiều hơn, đã được đọc và thấy nhiều hơn. Đó không phải là cơ hội để đi tìm liều thuốc "thần dược cứu nhân vật".

Chị bạn tôi là Tiến sĩ Luật học ở Thụy Điển có kể về khoản bồi thường theo luật của nước này về Home và House. Họ định nghĩa, Home là tổ ấm. Còn House là ngôi nhà.

Khi nhà đầu tư hay chính phủ bồi hoàn lúc trưng dụng phần đất của hộ dân, họ sẽ cân nhắc bồi thường số tiền cho Home cao hơn House rất nhiều.

Vì Home không chỉ là ngôi nhà, không chỉ là tổ ấm, mà đó còn là ký ức lưu dấu của cá nhân sinh sống trong căn nhà đó.

500 triệu USD của Formosa nhiều hay ít, tôi không bàn đến vì tiền là thứ tôi luôn túng thiếu. Tôi chỉ nghĩ phương án đẩy ngư dân tìm một ngành nghề khác mưu sinh là phương án không tối ưu.

Ở xã đảo Thạnh An, Cần Giờ (TP HCM), năm xưa lãnh đạo thành phố rất muốn đưa người dân vào đất liền để đảm bảo an toàn trong mùa mưa bão. Tất cả người dân trên đảo khi tiếp xúc với tôi đều phản ứng gay gắt với thành ý này. Họ bảo, "Đây là đất của cha ông, chúng tôi đã quen mưa bão, chúng tôi đã quen cuộc sống này, chúng tôi không có nhu cầu về lại đất liền".

Thảm họa môi trường do Formosa gây ra, những ngư dân thuộc bốn tỉnh miền Trung là nạn nhân. Họ hoàn toàn vô can, họ hoàn toàn không mong muốn mình bị lôi vào vòng xoáy tăng ngân sách địa phương bất chấp hậu quả của tỉnh Hà Tĩnh. Họ đang có một cuộc sống an lành và bất thần tai họa ập đến do thói quan liêu, thiếu trách nhiệm của một bộ phận lãnh đạo.

Đồng tiền giá bao nhiêu? Là phụ thuộc vào quan điểm sống của mỗi cá nhân. Nhưng tôi tin vào quan điểm của chính mình, ép một cộng đồng dân cư rời xa sinh quán của họ bởi hành vi của kẻ khác là điều không thể chấp nhận được.

Để có 500 triệu USD bồi thường của Formosa, tôi biết là Chính phủ, Bộ Tài nguyên - Môi trường và nhiều cơ quan, nhà khoa học đã phải đấu tranh rất căng thẳng. Thế nhưng, điều cốt yếu nhất vẫn là nên có một phán quyết pháp lý dựa trên những kết luận khảo sát về mức độ hành vi.

Quan trọng hơn, vẫn phải để ngư dân được sống, được mưu sinh trên vùng biển của quốc gia - nơi mà họ là công dân hợp pháp và được bảo vệ bởi luật định.

Chứ hoàn toàn không phụ thuộc vào ý chí chủ quan nào đó.