Đầu cơ tiền điện tử, nơi không dành cho người yếu tim

Tại Việt Nam, những miner (thợ đào bitcoin) cũng như giới đầu cơ mua bán (coin thủ) cũng nhanh chóng bắt nhịp với quốc tế, tham gia vào cơn sốt tiền điện tử. Nhiều người trong số đó đã trở thành triệu phú, tỷ phú. Song cũng có không ít lại thành "chúa chổm"; hoặc thậm chí thành người "thiên cổ" sau mỗi cơn bão CC quét qua.

Một ngày của "coin thủ"

Thân hình mảnh dẻ, thường xuyên diện quần bò áo phông, giày da cổ cao - Thế L, một trong những “coin thủ đời đầu” của Hà Nội, không hề có dáng vẻ của một "đại gia" chút nào. Song khi L. "trưng bày" những công cụ dùng để giao dịch thì ngay cả dân chuyên về hàng điện tử cao cấp cũng phải ngả nón bái phục.

L. hiện đang sử dụng chiếc Macbook Pro "thửa" riêng từ nhà sản xuất có giá gần 200 triệu đồng; chiếc iPad Pro M2 giá khoảng 70 triệu đồng, rồi máy tính iMac, điện thoại iphone... đều phải là đời mới nhất, cấu hình mạnh nhất. Những trader chuyên nghiệp như L. đều xác định có những thời điểm "không thể bỏ lỡ", và việc thiết bị trục trặc đúng vào "giờ vàng" để mua vào (hoặc bán ra) là điều không thể chấp nhận. Mà thực ra thì, số tiền dành cho các thiết bị kia cũng chỉ là "muỗi đốt inox" so với tài khoản luôn có số dư vài trăm triệu đồng của L.

Một ngày của L. dường như rất khác so với phần đông dân công sở hay những người kinh doanh làm ăn buôn bán khác. Nếu như mọi người sáng sáng phải sấp ngửa đưa con cái đi học, rồi lên cơ quan họp hành, làm việc thì L. vẫn đủng đỉnh ngủ "nướng", con cái đã có giúp việc lo.

Bao giờ L. ngủ dậy thì ăn sáng, uống cafe và lượn một vòng các trang web kinh tế - tài chính của Việt Nam và thế giới. Gần trưa, sẽ "họp" với một nhóm nhà đầu cơ như mình  để trao đổi thông tin, dự đoán tình hình tài chính, tiền tệ, hàng hóa trên thế giới để có đối sách phù hợp. Sau đó, có thể vào mạng đặt lệnh mua/bán một lượng nhỏ các đồng coin theo dạng tích sản. Buổi chiều, L. thong dong uống cafe với bạn bè, rồi đi tập gym, bơi lội... Buổi tối L. lại lượn một vòng các website để đọc tin tức về thị trường tài chính, hàng hóa của thế giới rồi mới yên tâm lên giường. Thỉnh thoảng cao hứng, L. lại đặt vé đến các địa điểm nghỉ dưỡng để xả "stress".

Song, cũng có những thời điểm trader này lại phải ngồi lỳ bên laptop, điện thoại 24/24h. L. luôn có sẵn cả thùng cafe rang xay, cafe hòa tan cũng như các loại đồ ăn bổ dưỡng như chim câu hầm hạt sen, gà tần... để có thể "trực chiến". Mới đầu tháng 3/2023, khi liên tiếp thông tin về các ngân hàng Silicon Vally Bank (SVB), Signature Bank... ở Mỹ sụp đổ, thì L. cũng như giới coin thủ, hay trader vàng, hàng hóa, dân đầu cơ chứng khoán... ở Việt Nam cũng đều trong tình trạng sẵn sàng đặt lệnh mua bằng được hoặc chạy... mất dép. Họ hầu như phải online 24/24h để nắm bắt động thái của giới lãnh đạo chóp bu, giới tài phiệt các ngân hàng ở Mỹ, Lãnh đạo Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED)... nhằm kịp thời đưa ra quyết định nhằm đối phó với biến động "kinh dị" của thị trường tài chính thế giới.

So với thời điểm đỉnh cao (tháng 11/2021 một BTC có giá lên tới gần 70.000 USD) thì thời điểm đầu tháng 3/2023, giá của nó chỉ loanh quanh 21.000-23.000 USD/BTC. Qua phân tích thông tin, và "soi" đồ thị nến - L. cùng một số người bạn cho rằng giá BTC đã chạm đáy, và rất có thể sẽ bật mạnh sau khi "nhúng" thêm một chút nữa. Vậy là L. quyết tâm rút trước hạn toàn bộ số tiền tiết kiệm, lại vác sổ đỏ, giấy tờ xe ô tô để "vay nóng" với lãi suất cao nhằm "bắt đáy".

Trong vài ngày, L. canh tiền về và chuyển tiền gom hàng trăm BTC với giá loanh quanh 20.000 USD/BTC. Và chỉ sau hai tuần giá coin đã bật mạnh, chạm mốc 30.000 USD/BTC. L. đã ăn ngay 50%, và vẫn chưa chốt hết. "Vì rất có thể bitcoin có thể chạm 70.000- 100.000 USD/BTC trong năm nay" - L. vừa nói, vừa cười rổn rảng. Xong thương vụ, L. lập tức đặt vé bay thẳng vào một resort tại Phú Quốc để xả stress, cho bõ những ngày tháng trực 24/24.

Hoàng V. cũng là một “coin thủ đời đầu”, song ngay từ những năm 2011- 2012, V. đã mạo hiểm đầu tư hàng trăm triệu đồng sắm một hệ thống máy tính để đào BTC. Khi đã tích được một lượng BTC không nhỏ, V. không bán hết mà luôn trữ một nửa tại một tài khoản phụ, ít khi ngó ngàng đến. Và khi cơn sốt BTC lên cao thời điểm năm 2021, V. lôi số BTC này ra bán được cả triệu USD và quy bớt sang bất động sản, vàng... Hiện tại V. cũng chủ yếu trade BTC và nhiều loại coin khác.

Theo "Báo cáo thị trường crypto Việt Nam 2022" được Coin98 (một sàn giao dịch tiền kỹ thuật số nổi tiếng) phát hành vào tháng 2/2023, Việt Nam có tỷ lệ người nắm giữ tiền điện tử lớn thứ 2 ASEAN sau Thái Lan và là 1 trong 5 quốc gia đi đầu về blockchain (công nghệ chuỗi khối - chuyên dành cho lĩnh vực tiền kỹ thuật số). Đặc biệt, đa số những coin thủ tuổi đời còn rất trẻ, và sức chịu đựng rủi ro cũng hơn hẳn bậc cha anh.

Nếu như vào thời điểm "khai sinh", hơn 1.000 BTC mới đổi được 1 USD, thì chỉ sau chừng 4 năm,  giá 1 BTC đã vượt qua mốc 1.000 USD. Nghĩa là năm 2009 nếu ai bỏ ra 1 USD mua BTC thì đến năm 2013 khi bán số BTC này, họ đã có trong tay cả triệu USD. Đó là phần thưởng cho những người thuộc dạng "khai quốc công thần".

Còn những người đã mạo hiểm để bỏ ra khoảng 1.000 USD để mua 1 BTC (năm 2013), thì thời điểm này họ đã lãi gấp 30 lần, nghĩa là tỷ suất lợi nhuận lên tới 3000% sau 10 năm. Còn trong các con sóng "ngắn" hơn, thì ai nắm giữ BTC thời điểm cuối năm 2020, thì chỉ 1 tháng sau (tháng 1/2021) từ giá 20.000 USD/BTC đã vọt lên gần 60.000 USD, nghĩa là nhân 3 lần tài sản.

Người lên đỉnh cao, người về vực sâu

Nhưng, trong giới đầu cơ BTC có nhiều người tạo được khối tài sản "khủng", thì cũng có không ít những người thua lỗ nặng nề do "mua đỉnh bán đáy". Cũng bởi đây là kênh đầu tư rất mạo hiểm, với giá dao động nhanh trong một thời gian ngắn.

Hoàng Hải - một Gen Z từng ăn đậm trong giai đoạn Bitcoin lên đỉnh, song cuối cùng lại trắng tay. Hải kể lại, sau vài năm lên xuống với BTC, Hải có trong tài khoản nhiều tỷ đồng. Cuối năm 2021, khi giá BTC liên tiếp lập đỉnh với giá 50.000 rồi 60.000, 65.000 USD/ 1 BTC,  Hải liền "tất tay" số tiền trong tài khoản. Ngoài ra Hải còn đi vay nóng của nhiều đối tượng ngoài xã hội với lãi suất 10.000 đồng/ 1 triệu/ ngày. Song chẳng ngờ, chỉ vài ngày sau, giá BTC cứ tụt dốc không phanh. Tháng 1/2022, tài khoản của Hải đã lỗ đến 50% mà anh vẫn chưa bán. Chỉ khi giá BTC chạm đáy 19.000 USD/ 1 BTC thì Hải đành cắn răng chịu lỗ đến 70%.

Với một bộ phận Gen Z đầu tư vào việc mua bán các đồng tiền mã hóa, rủi ro thấp hơn song cũng rất "đắng" nếu như dùng đòn bẩy tài chính. Hoài Thương, nhân viên ngân hàng tại Hà Nội được bạn bè rủ tham gia "bắt đáy" đồng Bitcoin vào tháng 7/2021. Thời điểm đó đồng tiền mạnh nhất thế giới đã mất giá một nửa, từ mốc 60.000 USD xuống còn khoảng 30.000 USD/ 1 Bitcoin. Lúc đầu Thương chỉ dám mua 2 đồng.

Song chỉ vài tuần sau, đồng bitcoin lên giá mạnh, tài khoản được lãi lên tới 25%. Cùng lúc thấy bạn bè khoe lãi, đua nhau mua xe ô tô Mercedes, Audi... Thương quyết rót thêm tiền. Ngày 4/12/2021, khi Bitcoin tụt về 54.000 USD, Thương vay nóng với giá 10.000 đồng/triệu/ngày để "bắt đáy". Chẳng ngờ đó lại là một cú "bắt dao rơi". Chỉ vài tiếng sau đó, Bitcoin tiếp tục mất giá thêm, chỉ còn 46.000 USD/coin và loanh quanh mức giá này trong cả tháng 12/2021. Tiếp đà rơi trong suốt năm 2022, bitcoin có lúc đã xuống đến dưới 20.000 USD/coin. Nhà đầu tư trẻ tuổi này đã cháy sạch tài khoản, và còn một món nợ khổng lồ chưa biết khi nào mới trả được.

"Nhà đầu tư tiền mã hóa cũng luôn phải trải qua những cú đau tim, phải đi "tàu lượn" chóng mặt”, Thế Anh, một gen Z nhận định. Điển hình như việc cậu tham gia đầu tư đồng tiền Dogecoin. Theo đó chỉ sau 6 tháng, đồng tiền này tăng chóng mặt hơn 14.600%, từ mức xấp xỉ 0,004 USD/Doge lên mức 0,585 USD/Doge. Tài khoản của Thế Anh từ mức vài chục triệu đồng đã nhảy lên vài tỷ đồng. Tuy nhiên cũng chỉ sau một đêm, đồng Solana đã mất đến 99%, từ giá 1 Solana đổi 1 USD thì chỉ còn đổi được 0,1 USD. Cú rơi này đã khiến cho hàng ngàn coin thủ "cháy" tài khoản. Một người bạn của Thế Anh bay cả chục tỷ đồng, sốc nặng và chọn giải pháp… nhảy lầu.

Theo David Kimberley - một chuyên gia kinh tế người Anh thì sự tăng giá của Dogecoin là một ví dụ kinh điển của Lý thuyết về kẻ ngốc hơn (Greater Fool Theory). "Mọi người mua tiền điện tử, không phải vì nó có giá trị nào, mà vì họ hy vọng những người khác sẽ mua, đẩy giá lên và họ có thể kiếm tiền nhanh chóng. Bong bóng cuối cùng cũng phải vỡ và bạn sẽ bị bỏ lại nếu không thoát ra kịp thời".