Nước Anh, không sao!

• Thị trường tài chính chao đảo khi Anh rời EU
• Anh rời EU, rúng động nền chính trị phương Tây
• Sản phẩm số tăng giá tại Anh sau Brexit

Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng chiến lược mới này có nguy cơ bị "phủ bóng" và "xói mòn" bởi chính Brexit. Theo dự kiến, NATO và chính phủ các nước thành viên EU sẽ ký một hiệp ước mang tính bước ngoặt nhằm đối phó với hàng loạt thách thức an ninh đang nổi lên. 

EU và Mỹ - quốc gia dẫn đầu trong NATO - muốn nhân hội nghị thượng đỉnh của EU và NATO để thúc đẩy các cải cách liên quan tới hai trụ cột an ninh chính của phương Tây này, nhằm giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào Washington trong hoạt động ở các khu vực lân cận. Thế nhưng, mọi nỗ lực có thể sẽ là vô nghĩa nếu không có Anh.

Kêu gọi hành động

Sau khi các cuộc khủng hoảng tài chính buộc các nước EU phải cắt giảm ngân sách quốc phòng và việc Crimea ly khai khỏi Ukraine để sáp nhập vào Nga, chính phủ các nước EU nói rằng họ sẽ hành động mạnh mẽ hơn để đảm bảo an ninh cho chính mình và EU, không thể phụ thuộc mãi vào Mỹ. 

Chính phủ các nước EU đang thảo luận việc xây dựng quỹ quốc phòng chung nhằm đầu tư và nâng cấp máy bay trực thăng chiến đấu, máy bay không người lái, tàu chiến và vệ tinh. Chiến lược phòng thủ mới sẽ cho phép EU hành động độc lập hơn trong trường hợp cần thiết khi EU đang phải đối mặt với hàng loạt vấn đề về an ninh. 

Theo đó, EU kêu gọi các chính phủ hợp tác, chia sẻ chi tiêu quốc phòng và đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ hai quốc gia đầu tàu là Đức và Pháp.

Cao ủy phụ trách Chính sách đối ngoại của EU, bà Federica Mogherini, cho biết kế hoạch 5 năm sắp tới của khối, yêu cầu tất cả mọi nguồn lực để đối phó với những khủng hoảng từ bên ngoài, và giữ cho châu Âu an toàn. Châu Âu hiện phải đối mặt với vô số mối đe dọa đến từ bên ngoài. 

Tổng Thư ký Jens Stoltenberg rất kỳ vọng vào mối quan hệ ngày càng bền chặt giữa NATO và EU, bất chấp Brexit sẽ diễn ra và khó có thể đảo ngược.

Có thể kể đến việc Nga đang trở nên quyết đoán hơn sau vụ sáp nhập Crimea năm 2014, hay cuộc khủng hoảng di cư bắt nguồn từ xung đột ở Bắc Phi và Trung Đông. Trọng tâm mà EU đang hướng tới là gia tăng chi tiêu quốc phòng, từ đó cho phép chính phủ các nước thành viên phát triển xe tăng, chiến hạm mới mà không chịu phụ thuộc nhiều vào Mỹ như hiện nay.

Bà Fererica Mogherini còn đề xuất việc triển khai lực lượng bảo vệ biên giới EU nhằm kiểm soát dòng người di cư. Với những bước đi có ý nghĩa biểu tượng này, bà Mogherini nhấn mạnh, đã đến lúc EU phải "hành động".

Trước những lo ngại việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu có nguy cơ làm xói mòn mọi chiến lược của EU và NATO, bà Federica Mogherini kêu gọi các nước châu Âu thành viên phải có trách nhiệm hơn với sự toàn vẹn của khối trước các mối đe dọa. 

Đại diện cấp cao EU cũng cho rằng Liên minh này cần phải tiếp tục đóng vai trò toàn cầu trong việc duy trì vị thế và EU vẫn là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới sau thời kỳ Brexit. 

Bà Federica Mogherini kêu gọi chính phủ các nước thành viên cân nhắc gia tăng chi tiêu quốc phòng trong bối cảnh giới chức EU thừa nhận việc Anh rời đi sẽ mất đi không chỉ một trụ cột quân sự, mà còn một khoản đóng góp đóng góp ngân sách quốc phòng cho khối.

Trong một diễn biến mới nhất, EU và NATO tuyên bố sẽ tăng cường hợp tác quan hệ quốc phòng, cũng như mối quan hệ đồng minh, sau khi nước Anh lựa chọn rời khỏi EU. 

Theo đó, hai bên sẽ chia sẻ thông tin và cùng làm việc từ vùng Baltic đến Địa Trung Hải, đem lại kỳ vọng củng cố hệ thống phòng thủ của cả NATO và EU. Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg nhận định, mối quan hệ hợp tác NATO và EU vốn đã quan trọng, nay sẽ càng quan trọng hơn trong bối cảnh nước Anh sắp rời khỏi EU. 

Đối với NATO, Anh là một thành viên đóng góp nhiều chiến hạm và quân nhân. Quốc gia này cam kết vẫn hợp tác với EU sau Brexit, để tránh việc có thể bị cô lập do rời khỏi liên minh.

Trên thực tế, trước khi có kết quả cuộc trưng cầu dân ý ở Anh, Mỹ vẫn luôn muốn Anh - đồng minh chính của Mỹ ở châu Âu - đóng vai trò như là cầu nối giữa NATO và EU. 

Điều này cho phép Washington có thể tập trung vào các mối lo ngại khác, trong đó có cả sự trỗi dậy của lực lượng Taliban ở Afghanistan và hành động quân sự hóa nhiều hòn đảo ở biển Đông của Trung Quốc. 

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry từng nhấn mạnh, Mỹ cần một EU mạnh mẽ với những trụ cột quan trọng như Anh. Tuy nhiên, những nỗ lực của Mỹ hay EU có thể sẽ là vô nghĩa khi vắng bóng nước Anh, quốc gia đóng góp nhiều nhất cho ngân sách quân sự của EU.

Là một trong 5 quốc gia EU có vai trò chỉ huy chiến dịch quân sự ở nước ngoài, Anh hiện nay đóng góp nhiều nhất cho các hoạt động quân sự mà EU dẫn đầu, chi trả khoảng 15% chi phí và cung cấp các khí tài quân sự. 

Ngoài ra, Anh đang đi đầu trong chiến dịch chống cướp biển của Liên minh châu Âu ở vùng Sừng châu Phi, có các tàu tuần tra ở Địa Trung Hải và cam kết cung cấp binh sĩ cho các nhóm chiến đấu của Liên minh châu Âu. Giờ đây, khi câu chuyện Brexit đã ngã ngũ, Mỹ cùng EU sẽ đứng trước nguy cơ tìm cách xoay xở một mình mà không có Anh.

Cam kết liên minh vững chắc

Đánh giá về tầm quan trọng của Anh ở châu Âu, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho rằng: "Những gì Anh làm có ảnh hưởng lớn, Anh là nước bảo trợ và cung cấp nguồn lực bảo đảm an ninh lớn nhất trong châu Âu". Ngay cả đề xuất triển khai lực lượng bảo vệ biên giới, EU cũng sẽ khó khăn nếu không có các hạm đội tinh nhuệ của Anh. 

Ông Stoltenberg khi đề cập tới hợp tác quốc phòng giữa EU và NATO đã không quên nhắc tới những cam kết của Vương quốc Anh với NATO. Ông cho biết, hợp tác giữa NATO và EU sẽ được củng cố và phát triển hơn nữa vì NATO đang có kế hoạch liên kết với một EU mạnh mẽ hơn. Bên cạnh đó, ông cũng nhấn mạnh, hiện mục tiêu của giới chức NATO là thúc giục Anh đóng một vai trò lớn hơn trong liên minh quân sự này để tránh bị cô lập.

Brexit đang tạo ra nguy cơ "phủ bóng" và "xói mòn" các chiến lược phòng thủ của EU và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO)

Sự ra đi của nước Anh khỏi EU chưa tới mức tạo ra một "khoảng trống" nhưng rõ ràng sẽ gây cản trở cho các nỗ lực của EU cũng như trong hợp tác giữa EU và NATO trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng. 

Ông Jens Stoltenberg chia sẻ: "Mọi thứ sẽ trở nên khó khăn hơn. NATO muốn kết nối với một EU mạnh mẽ hơn, chứ không phải là một khối yếu ớt và bị chia rẽ". 

Tuy nhiên, sự thiếu vắng của Anh cũng không hẳn sẽ gây bất lợi hoàn toàn cho các nỗ lực của EU trong việc thúc đẩy hợp tác quốc phòng trong khối theo hướng chặt chẽ hơn. Bởi chính Anh là nước không ủng hộ kế hoạch thành lập quân đội chung của EU. Bộ trưởng Quốc phòng Anh Michael Fallon từng phát biểu "không quốc gia nào muốn quân đội của mình bị kiểm soát bởi Brussels".

Có những dự đoán cho rằng, khi không có sự ngăn cản của Anh, Pháp và Đức có thể dẫn đầu một "liên minh phòng thủ chung" để cùng phát triển và chia sẻ khí tài quân sự. Thậm chí, Pháp đã thúc đẩy ý tưởng về việc thành lập một sở chỉ huy quân đội của EU, độc lập với NATO, để thực hiện các nhiệm vụ quân sự của khối. 

Trong khi đó, giới chuyên gia khẳng định, Anh vẫn có thể tham gia các nhiệm vụ của EU, ngay cả khi nước này nằm ngoài khối, tương tự những gì mà Canada và Na Uy (hai nước không phải thành viên của EU) đã làm. Chỉ có điều, London sẽ không có "tiếng nói" trong việc xây dựng các chiến lược dài hạn của EU.

Cá nhân ông Jens Stoltenberg tuyên bố, nước Anh rời khỏi EU sẽ không làm thay đổi tinh thần hợp tác giữa NATO và EU cũng như không thể làm suy yếu sức mạnh của NATO. 

Nước Anh ra đi sẽ không nguy hiểm cho những nỗ lực chung giữa Liên minh châu Âu và NATO trong cuộc chiến chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo cực đoan tại Trung Đông cũng như các hoạt động hải quân chung tại Địa Trung Hải nhằm kiềm chế người nhập cư hay kế hoạch tăng cường sự hiện diện quân sự của khối ở khu vực Baltic và Đông Âu.

Tổng Thư ký Jens Stoltenberg cho biết, hợp tác của NATO sẽ được củng cố và phát triển hơn nữa tại các hội nghị thượng đỉnh NATO trong thời gian tới vì NATO đang có kế hoạch liên kết với một Liên minh châu Âu mạnh mẽ hơn.

"Chúng tôi rất kỳ vọng vào mối quan hệ NATO - EU, bất chấp Brexit sẽ diễn ra và khó có thể đảo ngược. Tôi tin rằng, NATO sẽ chỉ mạnh hơn trong tương lai bởi vì trong tổ chức có tới 22 thành viên là các nước ở châu Âu. Các hội nghị thượng đỉnh NATO sắp tới sẽ là một nền tảng quan trọng cho việc tăng cường hơn nữa hợp tác quốc phòng, an ninh giữa châu Âu và NATO"…