Nhiếp ảnh gia Maika Elan:Yêu là yêu không cần giải thích

Cái nghệ danh thuần túy cách gọi âu yếm của bạn bè, ám ảnh từ bộ phim truyền hình thời còn đất nước Tiệp Khắc, Maika, cựu nữ sinh Trường Thăng Long Hoàng Diệu Nguyễn Thanh Hải - cũng y như một “cô bé từ trên trời rơi xuống” - cứ ngơ ngác lạ lẫm trước cõi đời này, dù chỉ với vài năm buộc mình sau ống kính máy ảnh, cô đã phiêu du cất bước tới muôn nẻo những chân trời đầy lạ xa, cám dỗ…

1. Y hẹn, Maika gửi ảnh qua email. Gỡ được file nén, clik vào từng bức hình, dẫu lường trước được cô chụp gì, vẫn choáng ngợp bởi vẻ lạ lùng của một thế giới không phải là mình. Mỗi khoảnh khắc, dù có dàn dựng, nhưng vẫn đẹp, vẫn riêng tư, vẫn ẩn chứa cả sự bối rối lẫn nỗi đau lặng thầm của người trong cuộc. Tình yêu, góc nhỏ đơn côi của những cá thể thường ngày khuất lấp trong mớ bong bóng các giáo điều cứng nhắc được bóc tách mềm mại và dần dần qua ánh nhìn bạo dạn, giàu nữ tính của Maika.

Mới mẻ với từng người trong cuộc, cả Maika, cả ê kíp hỗ trợ cô, cả những lứa đôi mà cô tìm và chọn đã sẵn sàng đương đầu với áp lực, những mong được tung tăng thư thái dưới ánh mặt trời, như bất kỳ một ai đó. Cô muốn người đồng tính hiển hiện trong ảnh của cô, thật nhất, đời nhất, kiêu hãnh nhất, không hề có mảy may giễu nhại như trong các bộ phim hài hay đáng thương hại, kiểu như cứ phải che mặt giấu tên như các tay máy ảnh trước cô thường lựa chọn.

Thuyết phục được những cặp đôi đồng tính trở thành nhân vật, là tiêu điểm của từng khuôn hình, sống cuộc sống của chính họ trước ống kính, chấp nhận lộ sáng thân phận mà họ gắng gượng đậy che giấu giếm, Maika đã theo suốt được một hành trình đầy gian khó. Không chỉ là khoảng thời gian vật lý dốc sức hai năm ròng, hàng tháng trời cắm chốt tại TP Hồ Chí Minh, mà còn vô vàn trở ngại phải vượt qua để gây dựng lòng tin, để cho những cặp tình nhân luôn bị người đời nhòm ngó bằng cặp mắt xót xa hoặc ghẻ lạnh cởi mở tâm tình, Maika đã dần dà ngộ ra được điều tất yếu: Yêu là yêu, tình yêu không cần lời giải thích.

Campuchia năm 2010. Đất nước đang phát triển trỗi dậy từng ngày trong sự tụ hội đa sắc thái dồn về từ khắp hoàn cầu. La cà các con phố, những quán bar, quán café, cô gái Việt Nam thích lặn lội vào từng ngóc ngách đời sống lạ lùng phát hiện ra rằng, mảnh đất nhỏ bé này hóa ra lại cấp tiến cởi mở, văn minh hơn hẳn vô số nước phương Tây mà cô từng qua, khi đã dành riêng được nhiều không gian cộng đồng cho dân gay và les. Lẽo đẽo theo chân những đôi bạn tình cùng giới tới tận phòng khách sạn, ngỏ lời muốn chụp ảnh họ, chủ khách sạn còn rụt è ngần ngại thì chẳng ngờ họ đã đồng tình nhanh chóng, ý tưởng của Yêu là yêu vụt đến với Maika ngay từ những ngày đi bụi ngập tràn những bất ngờ thú vị ấy.

Nhỏ nhắn gầy guộc, má bầu bầu, tóc hỉ nhi ôm sát khuôn mặt, Maika giống một cô bé con tinh nghịch hơn là thiếu nữ đang căng tràn sức trẻ tuổi đôi mươi. Dân Hà Nội, con nhà gia giáo ăn học đàng hoàng, tự dưng tham gia vào các diễn đàn nhiếp ảnh, được một thầy giáo không biết mặt nhiệt tâm hướng dẫn, thế rồi mê, rồi cứ lẽo đẽo ruổi rong theo cái máy ảnh từ thời khắc ấy.

Ảnh hưởng bởi người thầy trên mạng, cô chỉ thích dùng máy phim, chiếc máy ảnh đầu tiên hiệu Elan, nên khi thành danh, tên đề dưới các bức ảnh thường là Maika Elan, tưởng chẳng liên quan gì đến chính danh Nguyễn Thanh Hải cha mẹ đặt. Thời sinh viên đã tự kiếm được tiền nhờ chụp ảnh, chuyên sưu tầm chăm chút những công cụ xoàng xoàng, Maika quan niệm: Đàn ông hay dùng máy xịn vì họ thích công nghệ, hay đuổi theo công nghệ, còn cô chỉ đơn thuần là thích chụp ảnh, thích cảm giác phiêu theo từng cú bấm máy. Chiếc máy ảnh đắt nhất cô thửa cho riêng mình, giá sêm sêm vài triệu đồng. Loại hàng “khủng” tính theo ngàn đô, tiện để kết nối những ứng dụng tiên tiến nhất, cô bảo chỉ mượn của bạn trai, cũng là một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp.

May mắn vì cha mẹ đều thoáng tính hiểu biết, tôn trọng lựa chọn cá nhân, nên yên tâm để cô con gái yêu tung tẩy với vô vàn các chuyến phượt, suốt những cung đường chưa bao giờ tính đến điểm dừng. Nhiếp ảnh giúp cô thêm cơ hội đi tới cùng trời cuối đất, đích đến của Maika luôn là những vùng miền ngập tràn sắc màu văn hóa nhưng lại mong manh, dễ bị cuốn theo lực hấp dẫn của thời cuộc. Cô sợ, nếu mình không tận mắt nhìn, tận tay lưu lại những vẻ đẹp tinh khôi đã làm nên huyền thoại sẽ theo nhau mất đi, trở thành ký ức, chỉ còn đọng trong niềm ngẩn ngơ tiếc nuối của biết bao người có dịp ghé qua.

Đến Tây Tạng, cô tìm được góc nhìn trong veo của một thiếu nữ chưa bị mặc định bởi những thiên kiến nặng về áp đặt. Đơn thuần ngược Tây Bắc, vùng rừng núi nguyên sơ tuyệt đẹp ngay trên đất nước mình, cô lại sững sờ trước những bộ trang phục rực rỡ sắc màu của người dân bản địa. Đón bắt cuộc sống từ những điều bình thường giản dị nhất, thêm lợi thế tuổi trẻ và vẻ hồn nhiên không cần cố ý, Maika đã tạo nên được sự khác biệt cho chính cô ngay ở xứ sở, mà  ai ai cũng có thể xưng danh là nhà nhiếp ảnh. 20 tuổi, Maika tự mình rong ruổi trên mọi nẻo đường, để bây giờ, trong cô có bộ sưu tập, không chỉ những bức ảnh thiên nhiên và đời sống đầy mê đắm, mà còn nguyên sự thức tỉnh khó lòng tính đếm cho một tay máy giàu thiên hướng xã hội.

Nhân vật trong  ảnh của Maika.

2. Đem trải nghiệm từ Campuchia về Việt Nam, săm sắn tìm cách tiếp cận thế giới riêng những người đồng tính, Maika tưởng đã bất lực vì bức rào chắn vô hình của sự ngại ngần cách biệt. Phải đến khi được bảo chứng bằng chính nhân vật, cô mới dần dà gầy dựng được lòng tin. Là nữ, tuổi lại thuộc hàng em út trong thế giới nhiếp ảnh, Maika dễ được các đàn anh đàn chị cưng chiều. Để xóa đi khoảng cách, bị giới thiệu là “les”, cùng “đồng tính đấy” thoạt đầu cô ấm ức bực bội, mãi rồi thành quen, thấy cũng bình thường như người ta gọi mình là Maika Elan hay Nguyễn Thanh Hải.

Tự nhủ thầm mình đã nhận quá nhiều từ nhiếp ảnh, đó không chỉ là những chuyến đi luôn mang đến muôn điều khác lạ, mà mỗi lần khởi hành, cô lại được nếm trải cảm giác “ăn ngon, ngủ sướng, ngắm cảnh đẹp, gặp gỡ người hay”, dấn thân vào vầng hào quang ma mị của ánh sáng, cô đã có tình yêu, có thêm nhiều những người bạn. Nhờ có bạn, cô mới vào được thế giới đồng tính. Phải được anh Nguyễn Văn Dũng (người đồng tính đầu tiên ở Việt Nam viết tự truyện, quyển Bóng từng gây xôn xao vài năm về trước), tín chấp, Maika mới dễ dàng cùng những người bạn mới quen cởi bỏ dần từng lớp vỏ bọc xù xì gai góc, để sẵn sàng là mình.

Chấp nhận sống thật, ký cam kết cho phép tiết lộ thân phận, thành đối tượng của một dự án nhiếp ảnh được quảng bá tới số đông người, nhân vật của Maika, những cặp bạn tình bị trời đày vào phận số trái ngang dũng cảm vượt qua rất nhiều rất nhiều, cả định kiến xã hội, cả thái độ bẽ bàng đau đớn của người thân, cả những ánh mắt nhìn, lời xì xào bất cứ giây phút nào cũng có thể chạm vào các giác quan nóng giẫy, chỉ để được đường hoàng xuôi theo lẽ tự nhiên đã sắp đặt an bài.

Suốt hai năm đeo đuổi dự án The Pink Chice Yêu là yêu, nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ quỹ CDEF của Đại sứ quán Đan Mạch và Viện Goethe, Maika Elan, cô gái thế hệ 8X, mới sinh năm 1986 đã tích tụ cho mình thêm nhiều vốn sống mà cả chặng đời trước đó, cô không cách chi mường tượng hình dung ra. Mỗi cặp đôi đồng tính xuất hiện trong ảnh của cô, đều phải chịu đựng một đời sống riêng đầy éo le trắc trở. Đôi khi có người tìm đến Maika, tình nguyện dấn thân, chọn tay máy của cô làm cơ hội để được công khai con người mình, tình yêu của mình, số kiếp mình với chính bố mẹ, gia đình, với cả bạn bè và những người xung quanh, điều mà thường ngày, họ chưa đủ can đảm thú nhận.

Có lúc nữa, Maika nhận đủ lời trách móc mắng mỏ từ người thân của các nhân vật, kết tội cô đã đơm đặt dựng chuyện về con cái họ, và khóc và than vãn kể lể, oán trách đất trời nhẫn tâm giáng bệnh cho người vô tội. Điềm tĩnh hơn nhiều so với sự láu táu thường ngày, cô gái trẻ tìm mọi cách trấn an những bậc làm cha làm mẹ đang tột cùng đau khổ, đưa cho họ thật nhiều tài liệu tham khảo, nhờ những chuyên gia y tế cộng đồng và tâm lý học tư vấn, giúp những bậc sinh thành còn đang mơ màng hoang mang về thiên hướng tự nhiên mà đứa con bất hạnh phải gánh chịu, hiểu hơn, thấu đáo hơn để chấp nhận và cùng chia sẻ.

Xuôi chèo mát mái thêm một dự án, tự thưởng cho mình những ngày nhàn tản nghỉ ngơi, ngồi café ngắm phố phường quyến rũ vô ngần trong thời khắc giao mùa, Maika Elan đang thả hồn về một tương lai gần dành cho chính cô, là của riêng cô gái trẻ Nguyễn Thanh Hải. Tiết lộ muốn lấy chồng, muốn sinh con, “hai bên gia đình cũng đã giục giã”, rồi lại băn khoăn vì còn ham lắm những chuyến đi, những học hỏi, Maika chốc chốc lại chạnh lòng, man mác buồn, thoáng âu lo, tiên lượng đến hằng hà sa số những áp lực dẫu vô hình nhưng khủng khiếp nặng mà các nhân vật của cô sẽ có thể phải gánh chịu khi tự tin và kiêu hãnh giới thiệu chính mình…