Chuyện người anh hùng mà đảo mang tên
Đảo Phan Vinh (tên quốc tế: Pearson Reef), tên cũ là Hòn Sập là một hòn đảo san hô thuộc quần đảo Trường Sa, nằm tại tọa độ 8o56' vĩ Bắc, 113o38' kinh Đông, cách TP Hồ Chí Minh khoảng 430 hải lý.
Đảo này được Hải quân nhân dân Việt Nam quản lý, cắm cờ từ năm 1988, sau đợt đảo Gạc Ma bị Trung Quốc xâm chiếm bằng vũ lực, gọi là Phan Vinh A. Sau đó có một hòn đảo chìm gần đó Hải quân ta xây dựng, cũng mang tên Phan Vinh, gọi là Phan Vinh B.
Hòn đảo mang tên anh hùng Nguyễn Phan Vinh thì nhiều người đã biết qua sách báo. Nhưng chiến công hiển hách và sự hy sinh oanh liệt của thuyền trưởng tàu C235 Phan Vinh mà hòn đảo được mang tên thì có lẽ chưa được kể nhiều.
Nguyễn Phan Vinh sinh năm 1933 tại Điện Nam, Điện Bàn, Quảng Nam, từng được đi đào tạo chỉ huy tàu phóng lôi ở Trung Quốc. Nguyễn Phan Vinh chuyên môn giỏi và bản lĩnh cao. Anh sống hết mình với bạn bè nhưng trong công việc thì rất nghiêm khắc.
Phan Vinh là thuyền trưởng giỏi. Anh đã đi 11 chuyến tàu không số chở vũ khí vào Nam với cương vị thuyền phó, rồi thuyền trưởng. Được đơn vị tin tưởng giao trách nhiệm chở các vị lãnh đạo như ông Lê Đức Anh và các tướng lĩnh quân đội vào Nam công tác.
Tháng 2-1968, trong chiến dịch vận chuyển vũ khí vào Nam cho cuộc tổng tiến công Mậu Thân 1968, thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh cùng với chính trị viên Nguyễn Tương và 20 cán bộ thủy thủ đi tàu C235 chở 16 tấn vũ khí vào bến Hòn Hèo, Khánh Hòa ngày 27-2-1968 và chiến đấu kiên cường với giặc và hy sinh sau đó.
Trước đó, 18 giờ 30 phút ngày 6-2-1968, tàu C235 đã xuất phát rời căn cứ A2 (cảng Hậu Thủy, Trung Quốc) đi Hòn Hèo. Tàu C235 là tàu cao tốc, có 4 máy.
Ngày 10-2-1968, khi còn cách bờ 38 hải lý, tàu bị tàu chiến và máy bay địch bám theo không rời. Không thể đi tiếp được, Sở chỉ huy ra lệnh cho tàu quay về cảng A3 (Hải Khẩu, Trung Quốc). Ở A3, tàu được sơn lại màu khác và thay biển tên mới, sửa chữa máy móc, để đợi tiếp tục chuyến đi.
Hòn Hèo là khu vực hiểm trở thuộc hai xã Ninh Phước, Ninh Vân (huyện Ninh Hòa, nằm giữa Nha Trang và Vũng Rô). Bến Hòn Hèo nằm ở khoảng giữa hai cụm núi trọc nhô ra biển, cô độc giữa đồng bằng. Đây là bến hết sức khó vào, luồng hẹp, nhiều đá ngầm, có núi cao bao bọc phía ngoài, không dễ cơ động.
Một tài liệu của Pháp viết: “Tàu muốn ra vào Hòn Hèo, thuyền trưởng phải có tay nghề lão luyện trên dưới 20 năm”. Phan Vinh chỉ có tay nghề hơn 10 năm, nhưng anh đã cho thuyền vào Hòn Hèo chính xác. Tàu vào Hòn Hèo rất dễ lộ, nhưng cũng rất bất ngờ với địch. Do vậy phải hành động hết sức táo bạo, nhanh chóng và chính xác.
 |
| Anh hùng Nguyễn Phan Vinh. |
Sau 2 ngày đêm hành trình trên vùng biển quốc tế, ngày 29-2, tàu C235 ở ngang vùng biển Nha Trang. 18h, một máy bay trinh sát của địch bay ngang qua tàu. Tàu ta vẫn tiếp tục hành trình. 22h20, tàu cách bờ khoảng 19 hải lý.
Phát hiện ra tàu của ta, 3 tàu chiến của Mỹ có phiên hiệu Ngọc Hồi, HQ12, HQ617 và 4 tàu khác của quân Sài Gòn được điều đến bao vây hòng bắt sống tàu ta. Thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh ra lệnh tắt hết đèn và tiếp tục hành trình vào bến. Các tàu địch cũng tắt hết đèn đợi tàu ta đi vào vòng vây, chúng tính toán rằng khi tàu chúng đồng loạt bật sáng đèn, tàu nào không bật đèn tức là “tàu Bắc Việt”.
Nhưng Nguyễn Phan Vinh đã thông minh, nhanh trí lợi dụng ngay tình thế này, khôn khéo chỉ huy tàu C235 đi trong màn đêm, luồn lách qua đội hình tàu địch đang phục kích ở phía ngoài và vào được bến phía xã Ninh Phước.
Không gặp được người của bến đón, khoảng 0 giờ 30 phút ngày 1-3, tình hình rất cấp bách, Phan Vinh lệnh cho anh em nhanh chóng thả những bao hàng xuống nước để người của bến sẽ vớt sau. Trong lúc đó ở phía ngoài, các tàu địch vẫn chưa phát hiện được con tàu của ta ở chỗ nào. Chúng lặng lẽ trong đội hình vòng vây chờ đợi.
Thả xong hàng, Phan Vinh điện báo cáo Chỉ huy sở “đã thả xong hàng, đang bị tàu địch bao vây”, rồi cho tàu rời vị trí xã Ninh Phước, chạy ven bờ về phía xã Ninh Vân để nghi binh, đánh lừa, không cho địch phát hiện chỗ ta vừa thả hàng.
Gần 2 giờ sáng ngày 1-3-1968, các tàu địch ở phía ngoài đồng loạt bật đèn sáng. Khi phát hiện ra tàu ta đang ở gần bờ chúng lập tức nổ súng. Chúng bắn đạn cỡ lớn chặn phía trên bờ để ngăn không cho anh em ta bơi vào bờ chạy thoát và dùng súng nhỏ bắn thẳng vào tàu ta để khống chế với tham vọng bắt sống.
Mấy phút sau, máy bay địch đến thả pháo sáng soi rõ cả tàu ta và 7 chiếc tàu của địch. Tàu C235 ở trong tình thế cực kỳ khó khăn, một bên là bờ, phía trước là núi, sau lưng các tàu địch không ngừng nhả đạn.
Thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh bình tĩnh chỉ huy anh em vừa chiến đấu vừa điều khiển tàu chạy vào sát bờ. Súng DKZ, 12,5 ly của ta liên tục bắn vào tàu giặc làm cho chúng không dám đến gần. Cuộc chiến đấu không cân sức diễn ra ác liệt. Trên tàu đã có 5 người hy sinh, 7 người bị thương. Phan Vinh cũng bị thương ở đầu nhưng anh vẫn chỉ huy chiến đấu.
 |
| Đảo Phan Vinh. |
Tay cầm khẩu AK47, anh hô lớn: “Chúng ta sẽ chiến đấu đến hơi thở cuối cùng trên con tàu này. Chuẩn bị phương án hai!”. Phương án hai là phương án phá vòng vây, dùng tốc độ cao của tàu C235, hoặc lao vào quân cảng của địch ở Nha Trang cho nổ tàu phá cảng, hoặc lao vào tàu địch cho nổ bộc phá. Những phương án này đã được anh em thủy thủ trên tàu chuẩn bị tư tưởng từ trước.
Nhưng tàu ta chưa kịp quay hướng ra biển thì khoang máy trúng đạn, máy hỏng, không cơ động được nữa. Phan Vinh quyết định cho anh em bị thương rời tàu và phân công người ở lại đặt kíp nổ phá hủy tàu.
Thuyền trưởng Phan Vinh cùng 5 người ở lại đặt kíp nổ phá khoang máy và các vị trí khác, rồi ba người nhanh chóng bơi vào bờ. Phan Vinh cùng thợ máy Ngô Văn Thứ đi kiểm tra lại lần cuối rồi hai người nhảy khỏi tàu, bơi vào bờ.
Hơn chục phút sau, mặt biển Hòn Hèo bùng lên một cột lửa khổng lồ và một tiếng nổ dữ dội, chấn động tới tận Nha Trang làm cho cửa kính các ngôi nhà đều rung lên. Sức công phá của thuốc nổ lớn khiến một nửa con tàu văng lên lưng chừng núi Bà Nam, xã Ninh Vân. Nơi này, sau này Lữ đoàn 125 đã xây dựng một Đài tưởng niệm các liệt sĩ tàu C235 đã hy sinh. Nửa con tàu còn lại tan thành những mảnh vụn chìm sâu vào lòng biển.
Hai người rời tàu sau cùng là thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh và thợ máy Ngô Văn Thứ chốt lại kìm chân địch, không cho chúng đổ bộ lên bờ, hỗ trợ anh em thủy thủ lên trước rút ra xa khỏi khu vực. Gần sáng địch đổ quân xuống lùng sục khắp khu vực tàu C235 nổ. Phan Vinh và Thứ kiên cường chống trả địch bằng AK và lựu đạn, đánh lui nhiều đợt tấn công của địch, tiêu diệt hàng chục tên địch.
Nhưng vì ít đạn, địch tràn lên rất đông, nên Phan Vinh và Thứ đã cho nổ tại chỗ quả lựu đạn cuối cùng và hai người đã anh dũng hi sinh, để không cho địch bắt sống. Nguyễn Phan Vinh hy sinh khi vừa tròn 35 tuổi. Năm 1970 anh được Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân .
Một sĩ quan Hải quân Sài Gòn trên Tạp chí Lướt sóng của Hải quân Sài Gòn thời đó mô tả: “Mười hai chiến hạm và hàng chục hải thuyền của Hoa Kỳ cùng Quân lực Việt Nam Cộng hòa có phi cơ yểm trợ, đụng độ ác liệt với một tiểu đoàn Việt cộng (thực tế chỉ có 20 thủy thủ trên tàu C235) gan góc và thiện chiến trên con tàu chở vũ khí từ Bắc Việt thâm nhập tiếp tế cho Mặt trận giải phóng.
Họ đã nổ súng đến viên đạn cuối cùng, đến người cuối cùng và hy sinh với con tàu bằng khối lượng hàng tấn bộc phá do chính tay họ tự hủy, không để lại một dấu viết...”. Đó là không chỉ là lời thú nhận, mà là sự khâm phục của địch về sức chiến đấu quật cường của thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh và thủy thủ tàu C235 anh hùng.
Các thủy thủ lên bờ, mò mẫn trong đêm tối, dìu nhau vượt rừng, leo qua các vách đá để lẩn trốn địch lùng sục, không lương thực, không nước uống khiến 7 người tàu C235 đều kiệt quệ. 12 ngày sau họ mới bắt được liên lạc với du kích và các đồng chí ở bến đi tìm, nhưng lúc này chỉ còn lại Vũ Long An, Lâm Quang Tuyến, Hà Minh Thật, Nguyễn Hồng Phong và Lê Huy Mai.
Còn Đoàn Văn Nhi - thuyền phó đã hy sinh và Mai Văn Khung, đi tìm nước uống rồi không trở về nữa, anh em tìm kiếm mãi mà không thấy. Sau này mới biết Khung bị địch bắt.
Điều rất buồn là mặc dù hy sinh trên đất liền (hoặc hy sinh trên tàu nhưng đã được đồng đội đưa vào bờ trước khi cho tàu nổ), nhưng Nguyễn Phan Vinh và 13 chiến sĩ tàu C235 vẫn không có mộ ghi tên từng người, mà là mộ vô danh.
Nguyễn Phan Vinh sinh ra trong một gia đình truyền thống cách mạng. Sau 9 năm kể từ ngày lên đường tòng quân nhập ngũ vào quân đội, anh chưa về thăm gia đình lần nào. Bố anh, ông Nguyễn Đức Mẫn là liệt sĩ. Mẹ anh bà Phan Thị Mẫn (lấy tên chồng làm tên mình) là Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Anh thứ 5 của Phan Vinh tên là Nguyễn Đức Lân, liệt sĩ. Người cô ruột Nguyễn Thị Liễu cũng là Bà mẹ Việt Nam Anh hùng. Còn anh Nguyễn Đức Xử là bộ đội thời chống Pháp, hoạt động ở huyện Điện Bàn.
Năm 1954, tập kết ra Bắc làm Bí thư Chi bộ ở Nông trường Sao Vàng, Quảng Bình mấy chục năm liền. Sau giải phóng miền Nam thì vào Nam, làm Giám đốc Công ty Cao su Phú Riềng. Sau đó chuyển về quê làm Giám đốc Xí nghiệp Bao bì xuất khẩu Đà Nẵng. Anh Xử bị bệnh, mất năm 2008.
Ông bà Nguyễn Đức Mẫn có 9 người con. Phan Vinh là con út , ở nhà gọi theo thứ tự là Mười Vinh. Tận đến lúc hy sinh, Phan Vinh vẫn chưa lấy vợ. Anh bảo đi tàu không số là cảm tử quân rồi, lấy vợ làm gì cho khổ “người ta”.
Tại lễ kỷ niệm 50 năm mở đường Hồ Chí Minh trên biển tại Hải quân Vùng 3, Sơn Trà, Đà Nẵng, anh hùng Phan Vinh là một trong 10 người được Bộ Quốc phòng trao quà tặng mỗi người 10 triệu đồng. Chị Nguyễn Thị Bích Phúc, vợ anh Xử lên nhận thay em chồng.
Chắc ở chốn vĩnh hằng, hồn thiêng của thuyền trưởng Phan Vinh cũng chứng kiến cảnh này. Ở quận Sơn Trà, thành phố Đà Nẵng có một con đường mang tên Phan Vinh và một trường tiểu học mang tên Phan Vinh. Cám ơn cuộc sống đã không quên vị thuyền trưởng anh hùng ấy.
Đó là cuộc đời, gia đình và chiến công làm cho tên tuổi Nguyễn Phan Vinh sống mãi trong lòng Tổ quốc như hòn đảo mang tên anh. Đảo Phan Vinh là nơi mặt trời đến sớm nhất trên lãnh thổ Việt Nam.
Hiện nay đảo Phan Vinh đã được các chiến sĩ Hải quân Trường Sa xây dựng lại khang trang, tôn cao thêm. Trong hội trường ở đảo, ảnh anh hùng liệt sĩ Phan Vinh được phóng to đang mỉm cười âu yếm nhìn đồng đội mỗi ngày...
