Trong "đế chế" Microsoft

Từ những ước mơ thời thơ ấu

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống văn chương, không giàu có về vật chất, nhưng ngay từ nhỏ, cậu bé Lưu Điền Trang đã được chăm sóc chu đáo về việc học hành. Điều quan trọng hơn cả là cậu được tự do bộc lộ thiên hướng và thoải mái trong việc biến những giấc mơ con trẻ của mình thành hiện thực.

Thuở nhỏ Ỉn (tên gọi ở nhà của Điền Trang) đã từng mơ ước trở thành "nhà sưu tập" tiền cổ. Khi học THCS, bộ sưu tập tiền xu phong phú, đồ sộ của Ỉn được lan truyền rộng rãi trong giới học sinh và đã từng được chụp ảnh giới thiệu trên báo Hoa học trò. Lớn hơn chút nữa Ỉn lại mơ ước trở thành cầu thủ đá bóng. Cậu là một thành viên trụ cột trong đội bóng của nhà trường. Trái bóng tròn có sức hút kỳ lạ, trở thành thú vui say sưa nhất. Thế nhưng tất cả những niềm say mê ấy đã bị dẹp sang một bên khi lần đầu tiên Ỉn được làm quen với chiếc máy tính.

Vào THPT, Ỉn là học sinh lớp chuyên Lý, Trường Hà Nội - Amsterdam. Đã từng đoạt giải cao trong kỳ thi học sinh giỏi Lý của TP Hà Nội. Nhưng rồi cậu thấy rằng không có gì hấp dẫn bằng chiếc máy tính và đã chọn cho mình ngành công nghệ thông tin khi thi đại học. Đang học năm thứ nhất Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, để thực hiện ước mơ được tiếp xúc, học hỏi với những thành tựu tiên tiến nhất của khoa học công nghệ thông tin, Trang lên đường sang Mỹ du học.

Những ngày đầu trên đất Mỹ, cũng như phần lớn các bạn du học sinh, Trang đã phải vượt qua nhiều khó khăn, thử thách để thích ứng với môi trường mới. Trang thấy rằng không còn cách gì hơn là phải học thật giỏi. Học để tích lũy kiến thức, để được hiểu biết sâu sắc, vững vàng hơn một lĩnh vực chuyên môn mà mình yêu thích nhất. Đó là cách để khẳng định mình, để không phụ lòng tin yêu của bố mẹ, những người thân trong gia đình cùng bạn bè. Và cũng là để thực hiện những mơ ước của mình…

Đến những vòng thi để ước mơ thành hiện thực

Không chỉ ở nước Mỹ mà ngay cả trên thế giới, cái tên Microsoft (MS) cùng với cha đẻ của nó là Bill Gates đi liền với sự giàu có và thành đạt. Sự nghiệp và uy tín của "người giàu nhất nhì thế giới" đã trở thành huyền thoại. Ông vua máy tính này đã tạo dựng nên một "đế chế" rộng lớn ngay giữa lòng nước Mỹ. Được trở thành thành viên của gia đình MS là niềm mong ước của bao người, kể cả công dân Mỹ. Học ngành công nghệ thông tin ngay trên đất Mỹ, Trang vẫn mơ có ngày được gặp Bill Gates, nhưng cũng không dám nghĩ có lúc mình được vào làm việc ở Tập đoàn MS.

Nhưng rồi một cơ may đã đến với Điền Trang. Năm 2002, sau khi kết thúc năm học, có một đại diện của MS đến Trường Đại học ở tiểu bang Texas nơi Trang theo học, trình bày về các tiêu chuẩn và cơ hội để được tuyển dụng vào MS. Sau buổi nói chuyện, thấy mình cũng đủ điều kiện (tốt nghiệp loại giỏi - Summa Cum Laude - có nghĩa là đạt điểm tối đa tất cả các môn), lại đúng ngành MS đang cần (computer science), Trang mạnh dạn viết đơn xin việc nộp trực tiếp cho vị đại diện ngay sau cuộc nói chuyện.

Lưu Điền Trang và gia đình.

Nộp vậy thôi nhưng Trang cũng quên luôn, không nghĩ gì đến nữa. Khoảng hai tuần sau, một người đàn ông gọi điện thoại, tự giới thiệu là đại diện của MS muốn nói chuyện với Trang. Lúc đầu Trang bị bất ngờ, tỏ ra hơi lúng túng. Vị đại diện động viên Trang cứ bình tĩnh, nói rõ mục đích cuộc phỏng vấn là để làm quen và bước đầu kiểm tra tư duy của người trò chuyện. Cứ thoải mái biết gì nói nấy, kể cả trả lời không đúng cũng được, miễn là có tư duy rõ ràng. Cuộc nói chuyện kéo dài 30 phút, các câu hỏi đều xoay quanh kiến thức chung về máy tính và logic.

Lại hai tuần chờ đợi, rồi lại một cú điện thoại nữa. Lần này MS thông báo mời Điền Trang đến "đại bản doanh" của hãng đặt tại Redmond (Seattle) để dự cuộc phỏng vấn cuối cùng. Họ cũng thông báo toàn bộ chi phí chuyến đi, bao gồm vé máy bay và tiền ăn ở khách sạn sẽ do hãng đài thọ. Trong suốt chuyến bay từ San Antonio đến Seattle dài 5 tiếng đồng hồ, lệch 2 múi giờ, Trang rất hồi hộp.

Vòng phỏng vấn cuối cùng kéo dài trọn một ngày. Trang phải trả lời phỏng vấn tay đôi 5 cuộc liên tiếp với nhân viên và quan chức của MS. Họ lần lượt "quần" Trang những câu hỏi về chuyên môn như lập trình, thuật toán, ma trận, bảo mật mạng, khả năng làm việc nhóm (team work). Tuy phỏng vấn rất nghiêm túc, nhưng thái độ của họ khá thân thiện. Thấy rõ là họ muốn tạo điều kiện để người đối thoại được thể hiện mình một cách tốt nhất. Kết thúc ngày làm việc căng thẳng, một quan chức mời Trang đi ăn tối ở một nhà hàng sang trọng. Trong bữa tối này hoàn toàn không còn công việc nữa, chỉ có bóng chày, thời tiết và âm nhạc…

Về San Antonio 2 tuần, Trang được thông báo chính thức đã được MS nhận vào làm việc. MS sẽ cử người đến chuyển toàn bộ đồ đạc và gửi vé để anh chỉ việc bay đến Redmond. Họ cũng thông báo vắn tắt một số chi tiết khác như mức lương, bảo hiểm y tế, địa chỉ khách sạn nơi ở tạm một tháng trong khi tìm thuê nhà… Tất cả nghe như trong mơ. Việc đầu tiên làm là gọi điện về Việt Nam báo tin cho cha mẹ.

Quả thật, khi nộp đơn Trang không nghĩ mình trúng tuyển. Bởi đối với người Mỹ việc vào làm cho MS cũng là rất khó. Hàng năm trên thế giới có khoảng 1 triệu lá đơn xin việc gửi đến MS. Nhưng bây giờ thì giấc mơ đã thành sự thật rồi. Trang bùi ngùi nhớ lại thuở ban đầu, kể cũng bõ công cha mẹ gửi gắm niềm tin khi con sang Mỹ du học, bõ công những năm vùi đầu vào sách vở, ngày đến giảng đường, tối lại đi làm thêm để kiếm tiền ăn học.

Sống và làm việc ở MS

Trong hàng trăm cơ sở của MS trên toàn thế giới, Redmond là nơi tập trung đông nhân viên nhất - khoảng 30 ngàn người. Khuôn viên của MS tại đây khá rộng, với 30 tòa nhà, 2 sân đá bóng, các hồ nước, nhiều rừng cây… Đi lại giữa các toà nhà có hệ thống xe buýt miễn phí. Có thể nói, ở Seattle MS cùng với Boeing là hai từ quan trọng nhất. Tiền thuế của MS làm nên sự thịnh vượng cho vùng này. Rất nhiều công trình công cộng ở đây là do Bill Gates và hãng MS tài trợ. Bill Gates ít xuất hiện, ông chỉ có mặt trong các buổi họp toàn công ty hay trong các lễ công bố sản phẩm mới. Nhân viên trong công ty rất kính trọng ông. Trong vùng có một cái hồ nhân tạo được đặt tên là hồ Bill.

Là một hãng lớn, đòi hỏi nhân viên có ý thức và trách nhiệm cao trong công việc nhưng giờ làm việc ở đây khá thoải mái. Chỉ trừ một số bộ phận, còn đa số nhân viên bắt đầu ngày làm việc từ 10h sáng, kết thúc vào khoảng 8h tối. Các nhân viên ở nhà đều có máy tính nối mạng và họ có thể làm việc ở nhà hay bất cứ nơi đâu có thể truy cập Internet. Mỗi người thường có từ 2 đến 5 máy tính với những cấu hình khác nhau. Tuy giờ giấc không bó buộc nhưng áp lực công việc của nhân viên MS khá cao, nhất là khi sắp ra sản phẩm.

Ở MS phần lớn các nhóm phần mềm đều có 3 bộ phận. Thứ nhất là người quản lý chương trình (Program Manager, PM), lo thiết kế chương trình cho phù hợp với khách hàng theo mục đích chung của nhóm sản phẩm. Thứ hai là lập trình viên (Devoloper, DEP), người viết code theo mô hình thiết kế của PM. Thứ ba là người kiểm tra chương trình (SDET) xem có đúng theo mô hình thiết kế. Người Việt ở MS tham gia ở cả 3 vị trí. Nhiệm vụ cao nhất mà người Việt nắm giữ ở MS là Team Manager, quản lý từ 30 đến 60 người.

Trong cộng đồng người Việt làm việc ở MS người có thâm niên lâu nhất phải tới 20 năm. Cũng giống như mọi nhân viên khác, nhân viên Việt Nam phải trải qua một quá trình tuyển dụng rất gắt gao mới được nhận vào MS. Bên cạnh đó với bản tính cần cù và sự thông minh nhanh nhạy nên phần lớn họ đều là những người được tín nhiệm. Anh em Việt Nam vào dịp cuối tuần cũng hay tụ tập đến nhà nhau chơi. Họ còn lập một đội bóng đá để thi đấu các giải nội bộ của MS, nhưng vì thiếu người nên phải "mua" thêm một số "cầu thủ ngoại" đến từ Trung Quốc, Anh, Pháp…

Xa đất nước đã 10 năm, ngày ra đi mới chỉ là một cậu học trò nhỏ với bao ước mơ và dự định. Bây giờ Lưu Điền Trang đã có một công việc và một chỗ đứng nhất định trong tập đoàn công nghệ thông tin lớn nhất thế giới. Anh cũng đã có gia đình riêng với một cậu con trai rất đáng yêu.  Có nhiều cách để thể hiện lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc. Bằng những vị thế và công việc khác nhau, mỗi người dân xa xứ đều đang cố gắng vươn lên khẳng định mình.

Tôi cũng muốn nhắc lại để Lưu Điền Trang biết và tự hào rằng cách đây 10 năm, vào tháng 11/1998, Nhà hát Kịch Việt Nam đã mang vở "Hồn Trương Ba da hàng thịt" của tác giả Lưu Quang Vũ - bác ruột anh, đến biểu diễn ở thành phố Seattle, đã tạo ra một sự kiện lớn và đã khiến cho những người dân của thành phố này lại thêm một đêm mất ngủ.

Nhà văn Hồ Anh Thái, người được trực tiếp chứng kiến không khí của đêm kịch, sau này đã miêu tả lại trong bài viết với tên gọi "Đêm không ngủ ở Seattle", mượn tên một bộ phim nổi tiếng của điện ảnh Mỹ