Bản lĩnh cầm quân thời gian khó
Tướng De Gaull đặc biệt ấn tượng về cách hành xử của Y. Stalin trong thời gian tiến hành hội nghị ở Tehran năm 1943, khi lãnh đạo ba quốc gia Đồng minh lớn nhất là Liên Xô, Mỹ và Anh ngồi lại cùng nhau thống nhất kế hoạch kết thúc Chiến tranh thế giới lần thứ 2:
“Stalin trò chuyện ở
Mặt khác, người Mỹ cùng đồng tình với người Xôviết, bác bỏ, bất chấp những yêu cầu của người Anh, việc xem xét trong cuộc họp những vấn đề chính trị liên quan tới Trung Âu, và đặc biệt là vấn đề về Ba Lan, nơi mà Hồng quân chuẩn bị tấn công...”.
Kết quả đạt được tại Tehran năm 1943 với cách hành xử khôn khéo của Y. Stalin đã tạo cho Liên Xô có được những yếu tố thuận lợi hơn trong cuộc hành binh chống lại chủ nghĩa phát xít và xây dựng mô hình mới cho châu Âu sau này.
Còn Bá tước xứ Avon, Anthony Eden, Bộ trưởng Ngoại giao Anh trong thời gian chiến tranh đã nhận xét như sau về lãnh tụ Xôviết: “Stalin ngay từ đầu đã gây được ấn tượng mạnh mẽ với tôi bởi tài năng của ông, và ấn tượng này trong tôi tới nay vẫn không thay đổi.
Tôi biết ông rất cứng rắn nhưng tôi kính trọng trí tuệ của ông và có cảm tình với ông, thậm chí cũng không thể giải thích rõ tới tận cùng là vì sao... Tôi luôn luôn tìm thấy trong ông một người đối thoại thú vị, hơi u ám và nghiêm khắc... Stalin được thông tin đầy đủ về mọi vấn đề có liên quan tới ông nên ông luôn cẩn trọng và nhạy bén... Đằng sau tất cả những cái đó chắc chắn là một sức mạnh”.
Sau này, cựu Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ, Henry Kissinger, cũng công nhận những phẩm chất chính trị gai góc nổi trội của lãnh tụ Xôviết: “Hơn bất cứ một thủ lĩnh nào của thế giới dân chủ, Stalin sẵn sàng trong bất cứ lúc nào bắt tay vào tìm hiểu cán cân lực lượng. Chính vì luôn tin tưởng rằng ông là người mang trong mình sự thật lịch sử mà hệ tư tưởng của ông phục vụ nên ông cứng cỏi và kiên quyết bảo vệ quyền lợi dân tộc Xôviết, không chịu tuân theo những thói đạo đức mà ông cho là giả hay những quan hệ cá nhân”.
Còn Nguyên soái Xôviết Georgi Zhukov, vị tướng quân lừng danh bậc nhất của Chiến tranh thế giới lần thứ 2, thì hồi tưởng: “Tôi được gần gụi Y. Stalin sau năm 1940, khi tôi làm chỉ huy Bộ Tổng tham mưu và trong thời gian chiến tranh, khi tôi là Phó Tổng tư lệnh tối cao. Ông biết tiếng Nga rất giỏi và thích dùng những hình ảnh văn học giàu hình tượng, đầy ẩn ý. Ông thường tự viết tay. Ông đọc rất nhiều và biết nhiều thứ trong các lĩnh vực khác nhau.
Sức làm việc đáng kinh ngạc của ông, khả năng nhanh chóng nắm bắt thông tin cho phép ông trong một ngày xem xét và thấu hiểu một khối lượng tư liệu lớn đến mức chỉ những vĩ nhân mới có thể làm được như thế. Thường ông điềm đạm và cẩn trọng, nhưng đôi khi lại hay cáu kỉnh. Khi không kiềm chế mình nữa, ông thay đổi rất nhanh chóng, mặt tái đi, cái nhìn trở nên lạnh lẽo và cứng rắn. Tôi chỉ biết có rất ít người dũng cảm chịu đựng được cơn cáu giận của Stalin và loại được nguy hiểm ra khỏi mình...
Ông làm việc nhiều, khoảng 12 - 15 giờ trong một ngày. Y. Stalin nắm chắc các vấn đề tổ chức chiến dịch mặt trận và các chiến dịch phối hợp giữa các nhóm mặt trận, và ông chỉ huy các chiến dịch này rất bài bản, vì biết rõ các vấn đề chiến lược lớn. Trong chỉ đạo chiến tranh nói chung, Y. Stalin được giúp đỡ bởi trí tuệ thiên phú của ông và một linh tính rất phong phú. Ông biết tìm ra mắt xích chủ đạo trong tình huống chiến lược và nắm lấy nó, phản kích kẻ thù, tiến hành chiến dịch tấn công lớn này hay chiến dịch tấn công lớn khác”.--PageBreak--
Còn Nguyên soái Xôviết F. Ustinov, người từng có nhiều năm làm việc dưới quyền lãnh tụ Stalin, đã nhận xét: “Ông tin tưởng giao nhiều việc cho các ủy viên Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, lãnh đạo các Bộ; biết cách tổ chức hoạt động rành mạch, đồng bộ, kịp thời của tất cả các khâu điều hành, kiên quyết đạt được sự thực hiện tuyệt đối những quyết định đã thông qua. Ông thuộc tên họ gần như tất cả các vị trí lãnh đạo lực lượng vũ trang và nền kinh tế, đến tận giám đốc các xí nghiệp và chỉ huy các sư đoàn; nhớ cả những chi tiết tiểu sử điển hình, đặc trưng cho tính cách, nhân thân của cá nhân họ cũng như của các cơ sở mà họ quản lý, chỉ huy”.
Cố Bộ trưởng Ngoại giao Xôviết A. Gromyko đã đưa ra một đúc kết ngắn gọn rằng, Stalin “là con người của tư tưởng”. Tin vào lý tưởng của mình, tin vào lẽ phải của Tổ quốc mình, ông đã làm mọi việc để tôn vinh đất nước Xôviết. Và không phải ông không nhìn thấy trước được những hiểm họa có thể xảy ra nếu đất nước mà ông góp tay gây dựng nên không giữ vững được định hướng đã chọn sau khi ông và thế hệ của ông ra đi.
Stalin: Chủ nghĩa dân tộc sẽ trỗi dậy
Theo hồi ức của bà Alexandra Kollontai (1872 - 1952), bà đại sứ nổi tiếng một thời, lúc còn sống, chính Stalin đã từng nói: “Nhiều công việc của Đảng ta và nhân dân ta rồi sẽ bị xuyên tạc và bôi bẩn trước tiên ở nước ngoài, và cả ở trong nước nữa. Chủ nghĩa Xion đang hằn học muốn vươn lên thống trị thế giới sẽ trả thù chúng ta vì những thành tựu và thắng lợi của chúng ta. Nó vẫn còn coi nước Nga như một xứ man dại, một nơi cung cấp nguyên liệu. Và tên họ của tôi cũng sẽ bị vu cáo và bôi bác. Chúng sẽ gán cho tôi vô số những tội ác.
….Chủ nghĩa dân tộc rồi sẽ ngóc đầu lên rất dữ dội. Nó có thể trong một thời gian nào đó át được chủ nghĩa quốc tế và tinh thần ái quốc, nhưng chỉ trong một thời gian thôi. Sẽ xuất hiện những nhóm dân tộc chủ nghĩa trong các dân tộc và các cuộc xung đột. Sẽ xuất hiện nhiều thủ lĩnh lùn, phản bội chính dân tộc mình.
…Và dù có thế nào thì sau một thời gian trôi qua, các thế hệ mai sau sẽ hướng về những chiến thắng của Tổ quốc xã hội chủ nghĩa của chúng ta. Rồi những thế hệ mới sẽ tới. Họ sẽ tiếp nối giương cao ngọn cờ của cha ông và sẽ tỏ lòng kính trọng xứng đáng đối với chúng ta.
Họ sẽ xây dựng tương lai trên quá khứ của chúng ta”
